Ang haze ug ang El Niño

Bisan sa pasalig sa PAGASA ug sa Environmental Management Bureau sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) nga ninipis na ang aso gikan sa lapad nga sunog sa kalasangan sa Indonesia nga niabot dinhi sa Sugbo ug sa ubang bahin sa nasud, dili mapapas ang kahadlok sa publiko nga makahatag kini og dautang epekto sa panglawas.

Kun nakamatikod mo, ilabi na sa mga momata og sayo, lahi nga matang sa kabuntagon ang mopukaw kanato. Inay masanagon nga bidlisiw sa adlaw ang moaninag, lubog-lubog nga sidlakan ang atong makita.

Sa nangaging mga adlaw, bisan sa kainit sa panahon tungod sa nagpadayong El Niño, landong ang kawanangan. Apan ang maong kalandong dili tungod sa naporma nga panganod o dag-om, kun dili, tungod sa bagang aso.

Dili na hapit makita ang tag-as nga mga building sa dakbayan sa Sugbo ug ang kabukiran niini. Bisan ang Marcelo Fernan Bridge ug ang una nga taytayan sa dakbayan sa Mandaue ug Lapu-Lapu hanap nga tan-awon.

Karong nipuli na ang hanging Amihan, gipaabot nga moiway ug hingpit nga ipadpad palayo ang aso nga naghabol karon sa Sugbo.

Apan sa pagkakaron tungod kay hinay ang hapak sa hangin makapaabot usab kita nga magpabilin pa ug padayon kita nga mohanggap sa aso. Bisan ang PAGASA nitataw nga dili sila makapasalig kanus-a hingpit mawala ang haze gikan sa Indonesia. Ang ako lang nga gikabalak-an tungod kay hangtud karon ang Department of Health (DOH) o ang EMB wala pa makahatag og klaro nga mga lakang alang kanato nga ordinaryong mga tawo sa mga buhaton aron mamenosan ang posibleng dautang epekto sa atong lawas niining aso nga kada segundos nato nga gihanggap.

Mura'g hangtud karon, kutob lang sa pag-awhag ang DOH ug ang EMB sa publiko nga magbutang og face mask o ba kaha magtabon og basa nga panyo sa baba ug ilong aron dili direkta nga makasud ang aso nga nagdala og particle matters nga maoy makadaot sa respiratory system kun makasulod kini sa lawas pinaagi sa pagginhawa.  Unsa ba kining particle matters? Gilangkoban kini sa abog, hugaw, aso sa tambutso sa mga sakyanan, aso gikan sa mga factory, liquid droplets ug ubang pollutants nga nisagol ug gidala sa hangin.

Wala pa kita masayod kun unsa ang laing dala sa haze gikan sa Indonesia ug unsa ang posibleng epekto kun moestar kini og dugay sa atong kawanangan, nga dili na hingpit nga limpyo tungod sa nagkagrabe nga polusyon.

Gawas sa haze anaa pa ang padayong EL Niño nga nagkagrabe ang kainit. May nagpakabana na ba nga mga ahensya sa gobiyerno sa paghimo og mga lakang nga maalibyohan kining makapabalaka nga kahimtang sa panahon?