Baha sa tinghuwaw

Bisan sa nagpadayong epekto sa strong El Niño wala kini magpasabot nga wala na’y pag-uwan.

Giklaro sa PAGASA nga may mga pag-uwan gihapon apan dili na ang normal o ang average nga gidaghanon. Mahimo nga hinay, mas kusog ug "localized." Ang buot ipasabot sa "localized" mao nga pat-ak pat-ak kon pipila ra ka lugar ang makasinati sa pag-uwan. Pananglitan nagbunok ang uwan sa Cebu City, apan sa utlanan niini tali sa dakbayan sa Mandaue, diha tungod sa taytayan sa Mahiga, naglagiting ang kainit.

Ang kaniadto uwanon nga mga buwan sa Hunyo hangtud sa Enero karon gipulihan sa ting-init nga epekto sa El Niño nga maoy resulta sa climate change.

Ang "new normal" nga sa sistema sa panahon karon mao na ang EL Niño ug ang La Niña. Sa El Niño mas momenos ang pag-uwan ug mopatigbabaw ang kainit. Samtang sa La Niña mas molungtad ang kusog nga pagbunok sa uwan nga moresulta sa pagbaha ug pagdahili sa yuta.

Ang mga pag-uwan sa niaging mga adlaw dinhi sa Sugbo nga nisangpot sa mga pagbaha ug landslide kabahin pa sa El Niño.

Apan ang pag-awas sa sapa sa Kinalumsan nga nag-uwang sa mga barangay Duljo Fatima ug Mambaling sa dakbayan sa Sugbo ug sa kasikbit nga mga lugar niadtong Martes, makalilisang nga talan-awon sa pasiuna nga patilaw sa kabangis sa kinaiyahan kun human sa El Niño, mosunod ang La Niña.

Ang gilapdon sa pagbaha niadtong Martes mahimo nga doblehon, katulohon o kaupaton pa sa pagpilo kun mopuli na ang La Niña.

Angay nato nga masayran nga sa La Niña, dili "localized" o pat-ak pat-ak ang mga pag-uwan. Mas lapad ang mga lugar nga uwanon, mas kusog ug mas dugay ang pagbunok sa uwan. Kun kini ang mopatigbabaw, dili kay baha ra ang atong masinati, kon dili lunop. Busa samtang wala pa niabot ang La Niña, mas maayo nga molihok na ang tanan aron mamenosan ang posible nga mas lapad nga kadaot nga mamugna.

Dili nato paaboton nga mahitabo ang susama nga talan-awon sa pagbaha didto sa amihanang bahin sa Tokyo, Japan.

Wala ra ba g’yud intawon kita sa kumingking sa Japan kun pagpangandam ang hisgotan. Bisan sa kalapad sa pagbaha didto sa Tochigi ug Ibaraki prefectures sa Tokyo, Japan maihap lang sa tudlo ang nakabsan sa kinabuhi.

Dali nila nga naluwas ang pipila nga natanggong sa ilang mga pinuy-anan gamit ang mga helicopter taliwa sa pagkuso-kuso sa bagyo ug sa pagsaka sa tubig. May maayo sila nga evacuation center, husto nga suplay sa pagkaon ug sa batakan nga panginahanglan alang sa mga apektado nga molupyo.

Usa ka adlaw human nihubas ang baha, hingpit nalimpyo sa gobiyerno sa Japan ang kadalanan ug ang mga lugar nga gibahaan.

Kita kaha dinhi sa Sugbo nga usa ka progresibo nga probinsya, unsa’y makaya sa atong pagpangandam?