Kupon

Labaw sa kawhaan ka tuig na ang nilabay sa Anda, Bohol, walay paltos si Floro sa pagtambong sa mahapong seremonya sa Flores de Mayo. Wala niya igsapayan ang matag unsang pagbiay-biay sa ubang mga kabataan nga siya lang ang nag-inusarang lalaki nga magtambungan sa maong seremonya.

Otso anyos palang si Floro sa dihang nisulod siya pagkakuleto sa simbahan. Karon onse anyos na siya, gusto sa iyang mga ginikanan nga dili nalang unta siya mag-apil-apil pa sa mga kalihukan nga may kalambigitan sa simbahan. Hinoon garbo sa usa ka pamilyang Andahanon nga adunay pari sa pamilya apan nakuyawan, ilabina ang iyang amahan, nga basin magpari gyud kini sanglit nag-inusarang anak man kini siya. O di kaha mahimong mahuyang kay may pagkahinayon kung maglihok-lihok.

"Halad man ni nako ni Mama Mary gud," nagkanayon si Floro. Aron madani ang mga kabataan sa pagsalmot, adunay mga kupon nga gipanghatag ang mga katekista nga maoy nagdumala sa maong kalihukan matag-adlaw. Ang maong mga kupon tigumon sa mga bata aron unya sa katapusan sa bulan ilisdan kini og mga gamit sa eskwelahan sama sa papel, lapis, krayon, ug uban pa. Daghang kupon nga maipon, daghan usab nga mga gamit sa eskwela ang madawat. 

Sa dihang katapusang adlaw sa Mayo, sayong nimata si Floro gikan sa matag udto nga pagkatulog aron mag-andam sa katapusang higayon. Iyang gisusi sa kusina ang buwak nga kalachuchi nga iyang gihumol sa tubig aron mapatunhay ang pagkapresko. Mao kini ang iyang ihalad sa Flores de Mayo. Apan wala na kini sa nahimutangan. Dali niyang gipangutana ang iyang inahan.

"Wa oy! Naa raman ron dinha. Nakit-an man to nako ganina," sanong sa iyang nanay.

Nigawas si Floro sa balay ug didto sa kilid sa kanal, nagkalat ang iyang mga gipangitang buwak. Gikunis-kunis na. Nawala na ang kapresko niini. Wala siyay nahimo kung di sa paghilak na lamang. Nakahuna-huna nga mobalik siya sa pagkatkat sa puno-an sa kalachuci aron nasad sa pagkuhag mga buwak. Sa pagtalikod niya, nakita ang iyang amahan nga suko kaayo ang nawong.

"Ayaw nag adto sa simbahan. Usik-usik lang ka’s imong panahon da! Sulod!" siyagit sa amahan. “Way makuha nang imong pagadto-adto sa simbahan. Sulod!" Isip masunuron nga anak, sa way paghiko-hiko nisulod si Floro sa balay.

Mao na unta kini ang higayon nga maalisdan na ang mga kupon ug mga gamit sa eskwela apan unsaun naman nga dili naman siya pagawason sa iyang amahan. Maoy tugon sa mga katekista nga ang mga bata gyud ang mukuha sa mga gamit sa eskwela ug dili ang ubang tawo. Naghinuktok siya kung unsaon niya sa paggawas aron makuha ang mga gamit. Hapit na magsugod ug wala pa siya makakuha og mga buwak.

Nahuna-hunaan niya nga iya nalang gyung antuson kung kasab-an siya sa iyang amahan. Gianinaw niya ang palibot, wala na ang iyang inahan, wala na usab ang iyang amahan. Dali niyang gi-adto ang puno-an sa kalachuchi sa luyo sa ilang balay. Habog ang maong kahoy ikomparar sa iyang gamay'ng lawas. Gisugdan na niya sa pagkatkat niini. Nagdali   siya kay nadungog na niya ang naghinapus nga tingog sa kampana sa simbahan. Signos na gyud nga hapit na magsugod.

"Ting, klung, ting, klung...ting...klung...ting.............klung.........."

"Hoy, unsa na? Nadungog niya ang dakung tingog nga nagpadulong ngadto kaniya. Ang nagdahunog nga tingog sa iyang amahan. Daw liyon nga andam muhambat.

"Kagahi gyud nimog ulo ha. Naug! Naug kay buk-on ko nang imong ulo! Tan-awon natog gahi ba gyud na!"

Nangurog si Floro. Dili niya masabtan ang iyang gibati. Nangurog pag-ayo. Nangluspad. Ug nidalin-as ang iyang tuong tiil ug inanay'ng nabuhian niya ang mga sanga sa kahoy .....dayong kahulog.

Sa ubos, nabagok ang iyang ulo sa mga dagkong dalid sa kahoy. Wala nakatingog ang amahan sa iyang nakit-an. Dali niyang giduol ang anak. Gisapwang ang lawas niini nga daw wala nay panimuot. Sa dihang giisa ang ulo niini, may basa sa tangkugo. Dugo! Nagsirit-sirit ang dugo. Nabasa kini sa dugo. Wala na maglihok si Floro apan gipugos ang kaugalingon sa pagkuot sa iyang purol ug gitunol sa amahan ang mga kupon.

"Tay, sa simbahan, palihug kog...pailis ni unyag mga gamit sa esklwela."  

Wala kapugngi ang pagdagayday sa luha sa amahan nga nagsapwang sa namugnaw ug nangluspad nga lawas sa anak.