Price control makasulbad ba sa suliran pagnihit sa bugas?

Sugod sunod semana, i-implement sa gobiyerno ang pagkontrolar sa prisyo sa bugas. Solusyon ba kini sa suliran sa bugas? Matud ni Jarius Bondoc sa Philippine Star, “Price control on rice is dangerous. Once the Department of Agriculture sets a maximum suggested retail price starting Monday, Jan. 20, the staple will disappear from market stalls. Retailers will stop selling rather than lose money. Secretary Francis Tiu Laurel's problem will worsen into rice shortage.”

Mao ni ang gikahadlokan ni Bondoc kon maoy mahitabo, nga mo-worsen ang pagnihit sa bugas nga  matud niya, shortage will incite rampage. Iya kitang gipahinumdoman sa Rizal looting ug rampage sa bugas tapus sa pagkuso-kuso sa superstorm Ondoy, ug looting sa Leyte, after Super Typhoon Yolanda.

Matud ni Laurel, "There should be no P60 per kilo of imported rice. It's profiteering.” Ug ubos sa Anti-Agricultural Economic Sabotage Act, ang price gouging (pagpasaka sa prisyo), smuggling, ug hoarding, dili bailable, ug ang multa, ka-lima pil-a sa kantidad sa produkto nga na-involved.

Perhaps, pag-anticipate unsay mahitabo, si Laurel mi-explained: "It's not a suggestion, it's not a price cap either." Unsa man diay ni?

Sa iyang bahin, si Agriculture-sector representative Rep. Nicanor Briones miingon nga “less than 10 importers-wholesalers control three-fourths of supply. Sa ato pa, adunay lain nga nagkontrol sa supply sa bugas? Kinsa man ni sila? Libog akong kutaw ini da.

It seems ang problema dinhi, ang nabulahan pag-ayo dili ang mga individual retailers ug market vendors, kundili ang gamhanang rice cartels 

Mi-caution ang Federation of Free Farmers, pinangulohan Leonardo Montemayor, against going after market vendors. "There are too many of them, they cannot cartelize retail rates," dugang ni Raul Montemeyor, FFF national manager.

Marud pa, walay exact count ang DA, kon pila ka daghan ang mga rice retailers. Apan, sa wala pa ann 2019 Rice Tariffication Law, gi-require sa NFA pag-pa rehistro ang tanang nanigayon sa bugas, ang mga wholesalers, dealers, warehousers, truckers, millers, retailers. Ug matud pa, more than half of the 75,000 who signed up were market retailers.

Pangutana: “Why can't Tiu Laurel go after the true cartelists – the few that Briones points to? Is it because he knows that high Customs officials formed the cartel and are protected by a VIP – Veritable Influence Peddler?” Lisud nga pangutana. Lisud tubagon kay daghan unyang tiil ang matamakan.

Gipatawag kono og meeting ang council, in the hope nga ma-addressed ang problema, nga makakutoy sa tiyan sa mga kabus.

Ang composition sa council: Secretaries or Usecs of Agriculture, Justice, Finance, Interior and Local Government, Transportation, Trade and Industry, Anti-Money Laundering Council and Philippine Competition Commission. Kadaghan ini nila, siyarog dili sila makapauminto sa rice production, aron ma-rice-sufficient na kita ug dili na magsalig sa rice importation.

Gukdon usab ang mga rice cartels, ug ang accomplices sa mga smugglers, hoarders, ug price manipulators. Sugyot sa mga Montemayor, they proposed a maximum suggested imported rice profit. That way, DA can force importers and wholesalers to add on only P5 per kilo to their million-ton shipments. Market vendors can add P8 per kilo.

Unsa ma ni, profit control?