Character

Maghisgot kita karon bahin sa character sa tawo, nga sa mga batan-on pa kita, ato lamang kining gi-take for granted. Karon, nga mi-settle down na ang atong panghunahuna, dili na ma-affected sa mga hugyaw, kasaba ug kaguliyang sa kalibotan, nakaamgo na kita, nga character adunay dakung kalabotan pag-umol sa tawo, kon unsa ang iyang ugma, ug kon unsa nga dalan sa kinabuhi ang iyang baktason.

Yuna pa, unsa may hubad sa Binisaya sa pulong character? Kinaiya? Pamatasan? Pagkatawo? Mga synonyms sa Eninglis: personality, temperament, trait,  mentality, individuality, ug identity.

Nakahuna-huna  ako paghisgot niini karon, tungod kay nagsingabot na ang eleksiyon, nga alang nako ang character sa mga kandidato adunay bearing o kalabotan sa ato unyang pagpili kinsa kanila ang nagbaton og sulondon nga mga kinaiya. 

Ingonman, mahinungdanon usab nga atong usisahon ang atong kaugalingon nga character, kon unsa kita ka-mata pagka-botante, kon for sale ba ang balaan natong katungod pagpili, kon pinasagad lang atong pagpili, taghap-taghap lang, gibasi sa popularity sa mga kandidato, ug dili sa mga isyo surrounding them.

Aniay pipila ka bad character traits nga tingali og nagtago o naglumlom sa kasingkasing sa mga kandidato, gihan-ay sa Google: Arrogance (hambugero ang dating); Dishonest (nga moresulta to corruption); Lazy (tapulan, apan panahon sa kampanya, mopasalig nga andam sila kanunay pag-alagad, anyime, bisan sa tungang gabii, mahimong pukawon); Selfish (hakog, dili paigo ang sweldo ug mga allowances, mo-recourse usahay to corruption)

Bahin sa sweldo, dihay tulo o upat ka former president sa America, lakip man tingali kadto si Abraham Lincoln, nga wala modawat og sweldo.

Karon, si president-elect Donald Trump dili usab modawat og sweldo. Dinhi sa ato, kon wa ko masayop, dihay duha o tulo ka former Senator ang wala modawat sa sweldo. Kahinumdom mo kinsa?

Padayon sa mga unwholesome character traits:  lack of empathy – the ability to feel what others are feeling as if you are feeling it yourself (pagbati sa pagbati sa uban); impulsiveness (kalit-kalit nga action o desisyon); blaming others (dili moangkon sa kasaypanan nga nahimo, manghunaw sama ni Pontius Pilate); holding grudges (modumot, labi na batok sa kaatbang sa politika, mao nga dili gayud mahiusa kitang mga Pinoy).

Gikan sa mga clippings, gibatbat ni Francis J. Kong, sa iyang column, ang six pillars of character: trustworthiness, respect, responsibility, fairness, caring, responsibility. Sayon sabton, di na kinahanglan hubaron pa sa Binisaya, kay dili na unya hinuon kita makasabut.

Anyway, suwayi pag-scrutinize ug pag-analyze kon naghupot ba niining maong mga character traits ang mga kandidato nga maoy botaran.  

Angay hunahunaon sa usa ka electorate nga siya ang tingog sa lungsod, nga iyang katungod to vote wisely and responsibly, nga a single vote counts, nga ang resulta sa iyang pagbotar mao nay basihan kon unsay dangatan sa atong nasud, magmauswagon ba, o magpabiling alaut. 

Niay pipila ka tips on how to vote wisely: get informed and make better choices; know everything about each candidate; listen with an open mind; focus on issues, not personal attacks; be updated on the real issues surrounding the candidates; vote for what our country needs, not for what you need.

At stake dinhi mao ang nasud.