EDITORAL - Nangespiya

Dili gyud imposibleng dunay daghang espiya gikan sa China nga nia karon sa sulod sa Pilipinas nga sama og ordinaryong Chinese tourists, o nagtrabaho sa mga Chinese-owned construction companies ug mga barko nga dunay operasyon dinhi sama sa dredging operations.

Si Sen. Risa Hontiveros mitingog bahin niini human dunay dredging vessels nga nag-operate dinhi human sa mga insidente nga diin ang Philippine Coastguard gilisud-lisod sa mga tripulante atol sa pagpahigayon nila og inspeksyon sa ilang mga barko.

Sa privilege speech, gibutyag ni Hontiveros ang nasakpan sa Philippine Coast Guard (PCG) nga 13 ka mga illegal Chinese nga tripulante sa dredger sa Bataan. Atol sa inspeksyon, dunay nakit-ang uniporme sa People’s Liberation Army.

Ang maong barko gipanag-iya sa state-run China Harbour Engineer Company (CHEC). Dapat unta magmatngon ang gobiyerno sa pagkuha sa serbisyo aning mga Chinese companies nga mopahigayon sa mga proyekto niini sama anang pagpalawom sa mga sapa, baybayon, konstruksyon og vital installations ug uban pa.

Usa pa, dapat gitan-aw sa gobiyerno ang background sa kompanya una pa nila kini kuhaon. Nasayran nga ang CHEC blacklisted kini sa Amerika niadto pang 2020 kay mao kini ang nitrabaho sa pagtukod sa mga artipisyal nga isla sa China diha sa West Philippine Sea. Blacklisted sab diay ni sa World Trade Organization.

Tinuod barato ra itandi sa ubang dredging companies ang CHEC, bisan ang uban nilang kompanyang nagbase didto sa ilang nasud nga anhi nag-operate. Apan kun naghunahuna pa unta sa seguridad ang tanang ahensiya sa gobiyerno, dili nunta kini angay makalusot dinhi.

Hinuon, sa nakalabay nga administrasyong Duterte, nagbaha ang mga nakasulod nga Chinese dinhi hasta mga kompanya tungod sa “build-build-build” project sa maong administrasyon nga diin pulos diay tanan utang sa mga Pilipino.

Para sa China, bahala og barato ra ang bayad kanila kay dili kabayran ang impormasyong makuha ug matigom sa ilang mga espiya nga gipadala dinhi nga nagtakuban ubos aning mga kompanyaha.