EDITORYAL - Makalibog nga sistema

Ning nakalabay nga mga adlaw, nagpusok-pusok ang pagpagawas sa mga desisyon sa Office of the Ombudsman mahitungod sa mga kaso sa nagkadaiyang lokal nga mga opisyales nga ang uban nakaduso na o padung pa moduso og mga certificates of candidacies para sa umaabot nga 2025 midterm elections.

Ang labing bug-at gawas sa usa ka tuig nga suspensyon nga gipahamtang nga silot mao ang dismissal from service ug perpetual disqualification to hold public office batok sa mga gipasanginlang mga opisyales.

Ang chairman sa Comelec nga si George Garcia nagkanayon nga, agi sa pagtahod sa gahum sa Ombudsman kinahanglan nila dayong ipatuman ang kanselasyon sa mga COCs niadtong nahukmang mga opisyales nga niduso na og COCs.

Dili tungod kay final and executory na ang desisyon kondili, agi og pagtahod ngadto sa Ombudsman. Sakto sab kini kay duna pa may uban pang legal remedies nga gitugot sa balaod para niadtong mga sinumbong pinaagi sa mga pag-apelar sa mas taas nga hukmanan.

Matud ni Garcia, bugtong remedyo ani mao ang pagkuha sa mga gipanghukmang opisyales og temporary restraining order sa Court of Appeals o ba kaha ngadto sa Korte Suprema aron di kanselahon ang ilang kandidatora.

Gihatagan lamang kutob sa kataposang bahin sa Disyembre ang mga sinumbong aron makaduso niini sa dili pa masugdan ang pag-imprinta sa mga balota aron maapil pa gihapon ang ilang mga pangalan didto.

Usahay makalibog sab ni ang sistema sa Pilipinas, kay bisan gani kadtong mga nakombikto na sa ilang mga kaso, mahimo pa gihapong makadagan og posisyon sa eleksyon sa rason nga dili pa “final” ang ilang silot.

Makadismaya kaayo kining sistemaha tungod kay pwerte ra bang dugaya molihok ang mga kaso diha sa hukmanan tungod sa nagtipun-og sab nga uban pang mga kaso. Gani usahay mahuman nalang ang termino niadtong opisyal nga nakasohan, nakit-ang sad-an ug napahamtangan og silot apan dili pa “final and executory” ang silot, wala pa gihapon mahuman ang husay sa ilang apelar didto sa mga mas taas nga hukmanan.

Samtang nagbagutbot ang uban bahin aning sistemaha, apan mao may proseso para sa kaangayan mao nga kinahanglang dawaton, subo lang kay ang katawhan maoy biktima aning pangabuso sa mga opisyal.