EDITORYAL - Angay suklian sa mga Pilipino

Dunay interes ang secretary general sa Permanent Court of Arbitration (PCA), Marcin Czepelak, nga himuong usa ang Pilipinas sa mga gamitong venue sa pagdungog sa mga arbitral hearings pagahimuon.

Si Czepelak nia sa nasud alang sa opisyal nga pagbisita mi-courtesy call kang Presidente Ferdinand Marcos Jr. diin matud pa kini mipadayag nga interesado ang organisasyon nga tugotan ang Pilipinas nga mamahimong host sa mga nagkadaiyang hearings nga ilang buhaton.

Sumala pa sa Presidential Communications Office, usa kini ka dakong oportunidad para sa Pilipinas kay ma-highlight ang panaad ug baruganan sa nasud  pagsanong sa international law, ang pagtamod sa ideyang ang kasungian masulbad ra pinaagi sa malinawong paagi ug labaw sa tanan pagpakita  sa pagtahod ngadto sa PCA.

Ang PCA natukod niadtong 1899 nga gitawag og The Hague Convention on the Pacific Settlement of International Disputes nga gilangkuban og 121 ka mga nasud.

Ang PCA mao ang gitudlong mo-rekord ug mohipos sa mga arbitral proceedings lakip na ang pagrehistro niini subay sa mando sa arbitral tribunal, apil na ang pagtabang pagpangita og pagkuha og mga eksperto may labot sa kasungiang gihusay, pagpublikar sa impormasyon bahin sa arbitration, pag-organisar og mga hearings ug pagpagawas og mga pamahayag sa korte.

Niadtong tuig 2016, ang arbitral tribunal nipagawas og hukom nga ang pangangkon sa China sa tibuok South China Sea walay legal nga basihanan.

Gipaboran niini ang Pilipinas isip maoy adunay sovereign rights sa 200-nautical-mile exclusive economic zone niini subay sa United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS).

 Apan ang China hangtud karon padayong wala moila ug motahod niini ug gitawag nilang “illegal” ug usa lamang ka “a mere piece of paper” ang maong hukom.

Maayo kini para sa Pilipinas nga padayong naningkamot nga makakuha og suporta gikan sa mga kanasuran aron babagan ang pagpangilog sa China sa West Philippine Sea.

Apan mas katuohan ang Pilipinas kun ang suklian sa mga Pilipino ang pagsalig sa PCA, pinaagi sa pagbarog ug pagsalig sa 2016 arbitral ruling human kini gipadaplin ug gitawag lang nga “piece of paper” sa kanhi administrasyong Duterte kinsa nakigsuod sa China sa tibuok niyang termino.