EDITORYAL — Hi-tech pangilad og botante

Sa umaabot nga mid-term elections sa tuig 2025, gipanglantawan ng daan nga ang mga mokandidato mogamit sa tanang makinarya, resources ug teknolohiya aron makauna sa ilang mga kaatbang.

Apil na unya niini kaning paggamit sa social media sama sa gihimo sukad pa niadtong 2016 elections. Daghan sa mga tawo ang “nasulod sa taro” pinaagi aning pagpakatap og mga misinformation, disinformation ug fake news sa social media, pabor ug makadaot sa mga kandidato.

Karon nauso na sab kining gitawag og mga deep fakes ug artificial intelligence nga pwede kaayong gamiton sa mga kandidato ilabi na niadtong mga nagtinguha og nasudnong position sama sa senador, kongresista ug bisan mga lokal nga mga posisyon kun maka-afford niini.

Kaning deep fakes mao ang usa ka pamaagi gamit ang internet ug computer programs aron manipulahon ang litrato, videos, tingog sa usa ka tawo. Kini bisan pa og wala siya mobuhat niini.

Bisan kinsa mamahimong mabiktima niini. Usa niini ang nahitabo kang Presidente Ferdinand Marcos Jr. kinsa gikatahong nabiktima sa deep fake video aron siya dauton sa mata sa publiko.

Mismo ang Commission on Elections wala makasanta aning pagabuso sa mga kandidato sa paggamit sa social media sugod sa nilabay nga eleksyon sa 2016.

Gilunopan og trolls ang social media adtong panahona nga gituyo sa mga kandidatong pagbuhat pinaagi sa pagsuhol og liboan ka mga tawo aron paninduton ilang imahe ug dauton ug gub-on ang ilang mga kontra.

Sila kadtong gitawag og mga troll farms nga matud pa dali sab nawala human sa eleksyon ug wala mapatud-i ang ilang operasyon bisan sa kadaghan na sa mga ebidensiyang ni-operate sila sa miaging eleksyon.

Uwahi na ang pagmahay sa uban nga nadala sa bul-og sa mga netizens nga nagsalig lang sa trending ug bandwagon sa mga botanteng nagkulang sa pagpaminsar pagpili og mga tarong nga kandidato.

Karong umaabot nga 2025 mid-term elections, maayo unta og naleksyon na ang tanan ug nakat-on sa mga kasaypanan sa pagpili sa ilang kandidato sa nanglabay nga mga eleksyon kay sa pagkakaron wala pa gihapoy klarong guidelines o patakaran ang COMELEC batok niini.

Kun gusto gyudng magbutang og lider o opisyales nga ligdong ug dunay kapabilidad pwede ra gyud balikan ang background sa kandidato, apilon og tan-aw ang ilang mga apan ug mga maayong nabuhat.