“Say no to tobacco, for our children’s sake”

Maghisgot kita’g panabako o panigarilyo, alang sa kaugmaon sa atong mga anak. Politika?  Ambot naunsa na sila didto sa kaulohan, nga na-affected ra ba kita dinhi, labi na ang mga LGUs ug ang mga district congressmen nga mao ra’g maglisud sila’g lihok sa ilang kaugalingon.

Anyway, huwat lang ta, sa final nga mga panghitabo. Hinaut nga mahusay ra sila didto, ug dili modaghan ang mga local executives nga suspensohon.  

Yes, haring lungsod, sayud kitang tanan sa dautang epekto sa pagpanabako. Apan, ato lang kining gipiyogan, gi-take for granted, o gipakibali-wala, nga karon dili na ikaptingala kon makakita’g mga babaye ug mga bata nga manigarilyo. Common sight na kini karon. Sa among panahon (many, many years ago), wala kini.

Ato kining kutluon: “Filipinos are warned of a tremendous price of smoking in terms of lives, lost prematurely; diminished health; increased in tobacco-related illnesses; disability; decreased productivity and the associated economic consequences.” Grabe no?

Dihay gipasiugdahan sa una nga signature campaign giulohan ‘Orchids for Astray Movement,’ ug ‘Be Smart, Don’t Ever Start – Maging Matalino, Iwas ang Manigarilyo’ Movement. Ambut unsay nahitabo adto. Dugay man kaayo to.

Dihay kampanya ang World Health Organization (WHO) ginganlang og ‘It’s Okay to Say You Mind,’ pag-empower sa mga non-smokers pagbarug, “to stand up for their right to clean, smoke-free air.” Katungod unta kini sa dili manabako, nga kanunay ma-exposed sa kapin 4,000 ka harmful substances nga anaa sa sigarilyo.

Apan, nganong manigarilyo man gyud? Giingon dinhi, smoking is associated with prominence, fame (ilado ka, bantugan ka), masculinity, machismo (tunay nga lalake konohay), freedom, liberation  (gawasnon ka,walay makabuot nimo unsay imong buhaton).

Dugang niini, mao ang socio-cultural influence, diin ang panigarilyo accepted na sa katilingban. Sa personal nga katuyoan, naglakip sa self-esteem, self-image, aduna kay, disposable, o mahimong ilabay nga income.

Apan, matud pa, ‘the truth is that smoking is now one of the world’s leading causes of death, recording an average of 3.5 million cases every day.’ Ambut pila na kaha kini karon, nga nagkadaghan man kono ang hinigarilyo. Pagkakaron, adunay mga 1.1 billion ka smokers sa tibuok kalibutan, mga 82% niini, nagpuyo sa middle-income countries (Pilipinas?).

Target karon aron mas modaghan ang manigarilyo, mao ang kababayen-an ug kabataan. Akong tan-aw, daku nilang garbo ang pagpanigarilyo, sama sa ilang makita sa mga movies. Ang Department of Health (DOH) mibutyag nga “one of every three Filipino adults smokes.” Ngilngiga nato uy, dili sad ta magpalupig, as far as panigarilyo is concerned.

Dugang pa, padayon sa DOH: “What smokers do not know is that tobacco can cause about 25 life-threatening diseases, or group of diseases,” nga daghan niini mahimo untang kalikayan sa hingtungdan kon mobiya sa pagpanigarilyo.

Mga 20,000 kuno ka Pilipino ang mamatay matag tuig, gumikan sa smoking-related diseases. Pila na kaha kini karon, nga dugay na man kining clipping nga atong gibasihan ning atong gihisgutan karon.

Ug nia pa “In the worldwide level, a person dies every 8 seconds from tobacco. Sa umaabot nga katuigan, “it is predicted that tobacco will become the leading cause of death and disability.”