May sukaranan ang mga pagduda nga mga kongresista nga gipangulohan ni House Speaker Martin Romualdez maoy utok sa kampanya pagpangolekta og mga pirma sa pag-usab sa 1987 Constitution pinaagi sa People’s Initiative (PI):
· Napakyas ang nahauna nilang mga pagsuway pag-usab sa batakang balaod pinaagi sa constituent assembly (Con-Ass) ug constitutional convention (Con-Con);
· Pagbalibad sa mga senador maoy nakabaraw sa mga pagsuway; ug
· Mga kongresista nay magbuot unsaon pag-usab ang konstitusyon kon maaprobahan ang PI nga maghiusa ang House ug Senado sa botasyon pagkuha sa ¾ nga majority vote sa Con-Ass.
* * *
May sukaranan sang pasangil nga ang labing nag-apura ug labing makapahimus sa charter change (Cha-Cha) mao si Romualdez. Iyang ig-agaw nga si Senador Imee Marcos nipasumbingay nga ang kumbinsidong di kadaog pagka presidente sa 2028 mag-primero ministro na lang.
Samtang klarong pamolitika ang motibo sa mga nagduso sa Cha-Cha, nga giputos lang sa mga slogan sa pagpahimsog sa nasudnong ekonomiya, pagpalambo sa kalidad sa edukasyon ug pagpatigbabaw sa kaayuhan sa kinabag-an, di ang lunsay nga interes sa nasud ug sa katawhan ang nakakumbinser sa mga senador sa pagsupak ini.
* * *
Supak ang mga senador sa Cha-Cha kay maalkanse sila:
· Ubos sa 1987 Constitution, mas taas ilang termino (unom ka tuig, ikumparar sa tulo ka tuig sa mga kongresista), mas lapad ilang influencia (tibuok nasud, ikumparar sa distrito sa kongresista) ug mas dako ilang pork barrel (P200 milyones kada tuig, ikumparar sa P70 milyones sa kongresista); pero
· Sa mga sugyot sa Cha-Cha, laslasan ilang termino, rehiyonal na lang ilang representasyon ug pareha nag pork barrel sa mga kongresista.
* * *
Ang bentaha mao nga ang pamolitika sa mga senador nihaom sa nasudnong interes: Imbes magpalipat sa Cha-Cha, angayng tutokan ang mas dinalian ug importanteng mga problema–kataas sa presyo sa mga palaliton, kaubos sa suholan ug mga benepisyo, pagtibugsok sa kalidad sa edukasyon, nagkamang nga sistema sa hustisya; pagpanghawod sa cartels ug mga sindikato sa mga negosyo; ug nagkagrabe nga pangurakot.
Pero unsay atong dag-anan karong nagbaha nang kuwarta sa paghipos sa 7.9 milyones ka pirma nga gikinahanglan sa PI? Nalumos ta sa vote buying sa niaging eleksiyon. Hinaot makakita ta og paagi pagbatok sa bag-ong tentasyon.
* * *