Diha pa lang kita sa tagoangkan sa atong inahan nagsugod na tag bayad og buhis sa gobiyerno tang korap. Miingon kong korap tungod kay gihulma pa lang kita ilawom sa tiyan hangtod isulod na ta sa lungon aron itunod ilawom sa yuta, puwerte gihapon natong binayranay og buhis.
Sa ato pa, labihang daghana sa kuwarta nga nakolekta atong kagamhanan gikan natong magbubuhis. Ug nganong pobre man gihapon ang Pilipinas? Nganong naputos man hinuon kita sa utang? Hain man diay mopaingon ang buhis nga gipatud-ag singot, luha ug lainlaing kabudlay gikan sa kinaubsang mamumuo ngadto sa kinatas-an?
Sa wala pa ta ihimugso, magpatsek-a na atong inahan sa doktor, resitahag mga tambal-bitamina nga magpalig-on sa nagmabdos ug gimabdos. Kini walay labot sa monthly pre-natal ug laboratory exam, ha? Diin, tanang bayranan ug palitonon gipatongan na daan og buhis. Nga sa ato pa, bisag gihulma pa lang kita didto sa sabakan, nagbayad na kitag buhis thru our mother.
Inig kamatay nato, walay libreng lungon. Tinuoray, may politikong modonar, but for politicking purposes, diin gikan gihapon sa kuwarta natong magbubuhis ang gipalit niini nga pinatongan nag buhis sa magpapatigayon.
Kini ang maayo hinuktokan: Kutob sa unsay atong paliton, kita ang nagbayad sa indirektang buhis. Apil na ang mga makililimos nga mopalit og pan de sal o uban pa. Kon mo-aplay tag trabaho, pangayoan dayon tag Community Tax Certificate, police clearance, NBI clearance, physical-medical exam ug uban pa. Kon magtrabaho na ta, bayad na pod tag income tax.
Kon mopalit kag lote, sakyanan ug magpatukod og balay, bayad gihapon tag buhis. Unya kon naa ka nay property, magbayad na sab kag real estate property tax. Pastilan, before birth and after death walay hunong atong binayranayg buhis. Kay bisag patay ka na, imo mang mga anak, asawa o paryente ang mopadayon pagbayad sa gibilin mong buhisanang kabtangan.
Ingon niini kabun-og kitang tanang magbubuhis diha sa walay puas binayranay natog buhis ngadto sa atong gobiyerno. Diin, niining bag-o, pagbuto gayod sa lanog kaayong confidential funds controversy sa Kongreso ug Senado, natubag ang pangutana:
“Asa-hain man diay mopaingon ang bilyonbilyong buhis matag adlaw, matag tuig natong mga giabusong magbubuhis? “