Nahibawo ba mo nga kaniadto dunay sapa nga nagsukad diha sa Colon Street, unya ang tubig adto modagayday sa Barangay Ermita agi sa Magallanes, M.C. Briones ug Quezon Boulevard?
Sigurado ko nga pipila lang ang nasayod niini, ug sila nga nahibawo mao kadtong nakakita sa karaang mapa sa Sugbo kaniadto. Lahi ang gitawag og Guadalupe River nga anaa gihapon mahimutang sa utlanan sa Pasil ug Ermita, kay mas dako man kini nga sapa.
Ang giingon nako nga sapa nga nagsubay gikan sa Colon Street lagbas sa Magallanes, M.C. Briones ug ngadto na sa Carbon, maoy nakapahinuktok nako kon hain na kini.
Base sa mapa sa siyudad kaniadtong tuig 1873, ang sapa nga gikan sa Colon nahimo kini gikan sa mga tubig nga nagagikan sa ibabaw nga bahin, sama sa Osmeña Boulevard.
Kaniadto gud, gamay pa kaayo ang mga namuyo sa siyudad ug sagad, kaumahan pa ang kinabag-ang parte sa siyudad, mao nga ang tubig motuhop ra ug hinayhinay ni nga modagayday agi sa kasapaan.
Nagliku-liko ang sapa gikan sa Colon, ug sa wa pa kini mopaingon sa Ermita, miagi usa kini sa dapit sa Plaridel Street, unya mihinayhinay pagliko paingon sa nahimutangan sa Unit 3 sa Carbon Market. Kon tan-awon pag-ayo ang mapa diha dapit sa downtown area, makita nga kaniadto ang agianan sa mga tubig nga matigum sa siyudad mao ra gyud ang Guadalupe river, dayon ang “missing creek” sa may Colon, ang Estero de Parian nga naa pa tuod apan gamay ug mabaw na, ug dayon ang sapa sa T. Padilla nga gikan sa Lahug.
Duna pay gamay nga sapa, ang gikan sa Barangay Day-as nga molagbas sa Sikatuna Street ug adto moipon ang tubig sa sapa sa T. Padilla. Pero kining sapaa giabusohan ug nahimo na lang kanal tungod sa kahakog og luna sa pipila ka tawo.
Sa akong pag-obserbar, ang mga dagkong sapa sama sa Guadalupe River, Butuanon River nga mga lawom kaayo nga sapa, mao ray wa kaayo maabusohi ug lapad pa gihapon.
Apan nasubo ko pagkasayod nga ang ubang kasapaan nato dinhi sa siyudad gipangtabonan sa mga nagdumala og balay patigayon, sama sa mga tindahan diha sa Colon.
Ilang gitabonan ang sapa nga kabahin sa Estero de Parian nga lisud na kaayo limpyohan ug palawman, dayon ang Visayan Electric mitabon sab sa kabahin sa Mahiga Creek didto sa Barangay Apas.
Kon tan-awon nimo sa Google Earth, makita nga daku gyud nga bahin sa sapa ang gitabonan sa VECO. Aw, kon lapad ug habog ang ilang gitabon, makaingon ta nga arang-arang na lang pero ilegal gihapon.