Lipay’ng mga kawani

Gimando sa Malacañang nga dili usa idayon pagpatuman nga paumentohan ang monthly contribution sa mga mamumuo alang sa Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth).

Siguradong nangalipay gyud ang tanang trabahador kay makadaginot man sila. Ang kadagkoan sa PhilHealth misugyot og usbaw sa bayranan aron mapatuman nila ang Universal Health Care Act.

Kini gud nga balaod nga gisugdan sa pagpatuman atol sa administrasyon ni kanhi presidente Duterte maghatag og benepisyo sa PhilHealth bisan niadtong wa magbayad kay wa man sila magtrabaho.

Nagpasabot nga ang mga nagtrabaho, gipabayad og dugang bayranan aron nga kadtong dili miyembro sa PhilHealth makapahimu’s og benepisyo kon sila maospital.

Kini hinoong balaora wa pa gyud hingpit nga napatuman sa tanang dapit sa nasud. Pipila pa lang ka dapit nga maoy gihimong pilot area sa pagpatuman sa Universal Health Care Act.

Nindot baya kining mao nga balaod, apan ang problema kay kuwang og budget ang atong kagamhanan aron kini hingpit nga mapatuman.

Ang rason ni Presidente Bongbong Marcos sa pagsuspenso sa pagpatuman sa dugang bayranan sa kontribusyon sa PhilHealth sa mga kawani, mao nga daghan pa kanila ang nag-antos karon sa kalisud tungod sa epekto sa pandemic.

Husto sab. Kining PhilHealth makapahimu’s ang usa ka kawani kon siya ma-ospital kay maibanan man ang iyang bayranan nga abagahon sa kagamhanan.

* * *

Dinhi sa Cebu City, ang P50 Bilyones nga budget nga gipagahin ni Mayor Michael Rama para karong tuiga makuha ra gyud kon ayuhon lang pagkolekta sa mga tax collectors ang tukmang buhis.

Usbon nako pagpasabot nga ang real property tax maoy dako kaayong buhis nga makolekta, apan unsaon nga sukad niadtong 2006, wa man gyud paumentohi ang tax rate sa mga Real Property Units (RPU).

Ang real property tax kolektahon gikan sa mga tag-iya og kayutaan, mga building ug mga makinarya. Unsa man kining mga makinarya? Apil niini ang mga elevators, escalators, generators, ug uban pa.

Ang usa ka daku ug taas nga building kolektahan kini og buhis base kon pila ka square-meter ang mao nga building. Sa ato pa, sumadahon kana andana kon pila ka square meters.

Way hunong ang pagtukod og mga building dinhi sa Cebu City, mao nga nakaingon ko nga kon ayuhon lang gyud sa pagkolekta ang mga buhis, makuha ra ang gipangandoy nga kantidad ni Mayor Rama.

Daghan kaayo nga mga properties nga gipalit kaniadto sa siyudad alang sa mga project, wa na matagad ug gipuy-an na lang kini sa mga tawo.

Apil niini ang yuta diha sa Mambaling gipalit sa siyudad niadto kay  tukoran unta sa ihawan sa siyudad, ug may yuta sab ang siyudad diha sa Hipodromo nga gipuy-an na lang sa mga tawo.