EDITORYAL - Pilipinas han-okanan katalagman

Naa ra gyud sa mga kamot sa mga adunahan ug nag-una sa teknolohiya nga mga kanasuran sa kalibotan ang kaugmaon sa mga nasud nga maoy pirmeng mahan-okan sa epekto aning climate change nga nasinati karon.

Kun kaniadto pulos palang pasidaan ang gihimo sa mga batid sa siyensiya bahin sa mamahimong epekto sa polusyon, karon, kinahanglan na og aksyon kun unsaon bisan pagpamenus nalang sa epekto niini ang gipangayo sa mga apektadong nasud.

Dili man sala aning mga nasura, sama sa Pilipinas, nganong dunay climate change karon nga nasinati. Ang mabasol niini mao ang mga adunahan ug moderno sa teknolohiya nga mga nasud nga maoy unang mimalmal og maayo sa kinaiyahan.

Samtang daghan na kanila karon ang nag-una sa paghimo og mga lakang pagsalbar sa kinaiyahan pinaagi sa mga teknolohiya ug siyensiya, ang kadaut nga nahimo sa ilang pagsulbong padung sa ilang gikahimutangang estado karon nagpabilin giantos sa mga nasud nga agianan sa mga bagyo, huwaw, peste, ug uban pang katalagman.

Ang Pilipinas agianan sa bagyo sukad pa kaniadto, dili na bag-o para sa mga Pilipino ang dili momenus 20 ka bagyo kada tuig. Apan tungod sa climate change, nagkagrabe ug nagkadako ang kadaut nga gibilin sa pipila ka mga bagyong mosulod sa nasud.

Dili makalimtan ang kadaut nga namugna sa  Super Typhoon Haiyan o Yolanda, ang Bagyong Odette ug ning bag-o lang niadtong adlaw nga Domingo mao ang Super Typhoon Karding didto sa Central Luzon.

Duna pay mga nasud nga maoy hinungdan sa climate change karon ang dili pa sab tanan naghimo og kausaban sa ilang pamaagi.  Padayon gihapon ang uban og buga og makadaut nga aso ngadto sa kahanginan o carbon emission tungod sa ilang mga makinarya nga nagpadagan sa ilang ekonomiya, kay nigamit pa gihapon sila og fossil fuels. Kuwang ra kaayo ang ilang lihok  ug gani wala gyuy kongkretong hiniusang aksyon pinaagi sa kooperasyon nilang tanan aron mahunong na kining pagtampo nila nga nakapagrabe sa epekto sa climate change.

Bisan unsa pay buhaton sa mga nasud sama sa Pilipinas pagpaningkamot pinaagi sa pagpasar og mga balaod kontra polusyon, kung dili seryuso kining mga adunahang nasud pagpangita og solusyon aron mapugngan ang epekto sa climate change, magpabilin kining maghigwaos sa kadaut.