Way nipasabot namo niadtong higayona pero gipili sa among mga ginikanan ang Talisay Malayan Academy (TMA) sa Poblacion kay sa St. Scholastica’s Academy (SSA) sa Tabunok isip akong eskuylahan sa high school tungod sa mosunod nga mga rason:
• Mas duol ug usa ra ka sakay sa traysikol o jeepney gikan sa among pinuy-anan sa San Isidro;
• Mas barato ang matrikula; ug
• Mas yano ug mas barato ang uniporme (puti nga t-shirt nga may asul nga marka sa ngan sa eskuylahan).
* * *
Tungod sa among kawad-on, duha ra ka t-shirt ang gipa-printa sa akong inahan. Ang una gisul-ob nako sa Lunes ug Martes ug ang ikaduha sa Huwebes ug Biyernes. Sa tungatunga na sa tuig kong nakabantay nga ang akong classmates tag-upat ang t-shirts, usa sa kada adlaw sa semana nga gikinahanglan ang uniporme.
Unang nakadapit sa akong atensiyon sa akong kalahi sa uban mao ang babaye nga akong katapad sa klase nga, dihang akong gikauban sa mas dakong grupo sa usa sa kalihokan sa tibuok eskuylahan, nipa-ila-ila nako nga, “Ah, mao diay ni ang akong classmate nga magbalikbalik ang t-shirt.”
* * *
May mga estudyante hinuon nga mas pobre. O mas kiat. Wa pa mahuman ang school year, nangagisi nang ilang t-shirts. Dihang namalit unta og bag-o, giingnan nga sa sunod tuig ang sunod nga hugna sa pagprinta. Ang uniporme di makasagang sa binuang nga mga lagda.
Kasagaran namo nabugnaw sa paglaag kay mailhan tungod sa among unporme. Pero may pipila nga magbawon og laing ilisan para sa pagsibat sa klase. Ang uniporme di garantiya batok sa palusot.
* * *
Maong makasabot kong Bise Presidente Sara Duterte Carpio nga maglibog sa managlahing reaksiyon sa iya untang pahumot nga pahibawo nga way uniporme ang mga estudyante inig abli sa mga eskuylahan sugod sunod buwan: May nihangop kay di makagasto sa uniporme; pero may nisupak sab kay mas dako ang gasto sa mas daghang sinina nga kinahanglang paliton.
Mas maglibog pa gyod siya kon, sama sa iyang naandan sa Davao City Hall, magpaabot nga ang tanan niyang sugo tumanon sa way kusmod. Ug, labaw sa tanan, mameligro nga magpakauwaw sa mas bag-ong katungdanan kon magdumili pagpaminaw sa mga mas suhito sa edukasyon.
* * *