EDITORYAL - Nasakitan sa basurang papel

Unsa kahay mahitabo kung pananglitan pasagdan nalang ang China  maghari-hari ug maangkon ang tibuok South China Sea kun diin nahimutang ang West Philippine Sea nga legal nga gipanagiya sa Pilipinas.

Kung mao kini ang mahitabo ilang ipatuman ang ilang mga balaod diha sa maong kadagatan. Walay mga barko o abyon sa Pilipinas ug ni bisan kinsang mga nasud ang makasulod, makaagi, o makalupad sa kawanangan niini kung but-on sa China.

Apan maayo nalang nga bisan sa kagamay ug kakuwang sa impluwensiya sa Pilipinas nakahimo kini pagsagpa sa China bisan pinaagi lang sa papel. Kining makasaysayanong kadaogan sa Pilipinas batok sa China nahitabo niadtong tuig 2016 sa panahon sa administrasyong Aquino.

Ang maong papel mao ang hukom sa United Nations Arbitral Tribunal nga nipabor sa Pilipinas base sa United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) nga nag-ingong ang Scarborough Shoal diha sa WPS nasulod pa sa 200 nautical miles exclusive economic zone (EEZ) sa mga Pilipino.

Ang Scarborough Shoal nga naila sab sa mga pangalang Bajo de Masinloc ug Panatag Shoal nahimutang kapin sa 100 nautical miles lang gikan sa lungsod sa Masinloc sa Zambales ug sobra 600 nautical miles gikan sa kinaduolang baybayon sa China sa isla sa Hainan.

Ang Beijing mihulagway nga ang desisyon sa tribunal usa lamang ka basurang papel ug wala ug dili nila kini tahuron. Ang kataw-anan niini, giinsister sa China nga kalapasan sa international law ang maong desisyon.

Kataw-anan kay sila mismo ang unang miingon nga walay bili ang maong desisyon gikan sa arbitral tribunal apan daw gipiyong nila ilang mga mata ug gitabunan ilang mga dunggan pagdawat sa kamatuorang ang maong hukmanan maoy tighubad sa international laws subay sa kasabotan ubos sa UNCLOS nga diin usa sila sa mga mipirma.

Usa ka basurang papel, apan kining maong basura naghatag og labad sa ilang ulo . Naputos sila sa pagsaway sa international community tungod niini.

Nakita sa kalibotan nga bisan higante sama ni Goliath mahimong buntogon sa sama lang kagamyon ni David ug nakita nga patas ang tanan sa mata sa balaod.