Badlungon nga silingan
Bisan nasudlan na sa African Swine Fever (ASF) ang pipila ka babuyan sa Rizal ug Bulacan sa Luzon, makapanagang pang Sugbo ug ubang mga lalawigan gikan sa kalibotanong hulga nga nakapuo na sa minilyon ka baboy sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan.
Mas makadaot kay sa ASF ang pipila sa mga lakang sa lokal nga mga opisyal, salamat sa kataphaw sa liderato ni Agriculture Secretary William Dar, apan may mahimo pagpanalipod sa P260 bilyones nga industriya sa baboy. Apan di nato mababagan ang aso ug abo sa sunog sa kalasangan sa Indonesia.
* * *
Kay di man moila og utlanan sa kanasuran ang aso ug abo sa hapit matag tuig na lang nga sunog sa kalasangan dinhi sa rehiyon, giumol sa Association of Southeast Asian Nations ang ASEAN Agreement on Transboundary Haze Pollution niadtong 2002.
Kay mao may naandan sa ASEAN nga way pugsanay naabtan og 12 ka tuig una nakumbinser ang tanang napu ka sakop sa pagsagop sa kauyonan: Nag-una niadtong 2003 ang Malaysia, Singapore, Brunei, Myanmar, Vietnam ug Thailand; nisunod ang Laos niadtong 2005; dayon ang Cambodia niadtong 2006; ang Pilipinas niadtong 2010; ug ang Indonesia niadtong 2014.
* * *
Nagtukod ang ASEAN og joint haze monitoring system nga gigahinan og $100,000. Nitanyag ang Singapore sa pagtabang sa mga mag-uuma sa Indonesia nga gipasanginlan nga maoy hinungdan sa mga sunog pinaagi sa pagbansay-bansay nila og mas luwas nga mga paagi paghawan sa ilang umahan alang sa mosunod nga mga tingtanom.
Apan ang Indonesia nga maoy kasagarang nahitaboan sa mga sunog nagdumili pag-umol og mga balaod sa pagpanalipod sa lapad niyang kalasangan.
* * *
Mao nga bisan sa ASEAN Haze Treaty, kay di man makapanghilabot sa nasudnong sobereniya sa ilang mga sakop, niulbo gihapon ang mga sunog sa kalasangan sa Indonesia sa 2004, 2010, 2013, 2014, 2015 ug ang nagpadayon pang sunog nga nagsugod sa unang semana ning buwana.
Giila ang Indonesia nga maoy ikatulo nga labing dako og tampo sa kalibotanong polusyon nga ang 75% gikan sa napaig niyang kalasangan.
Samtang di maayong pamatasan nga ingnon nga mirisi ang atong silingan nga mao ra say nagmugna sa iyang katalagman mas pait kay naduhig ang Pilipinas ug uban niyang mga silingan.
* * *
- Latest
