Uso man gyud ron ang pamalikas—gikan sa mga komentarista sa radyo ug telebisyon ngadto sa mga baka nga nakabuhi sa toril sa social media ug gikan sa presidente sa Estados Unidos ngadto sa presidente ug foreign secretary sa Pilipinas—niay talagsaon nga bahin sa kasaysayan sa paglawig nilang Ferdinand Magellan ug kaubanan gikan sa Espanya nga nisangko sa pantalan sa Sugbo 498 ka tuig nang nilabay.
Kun sa nangagi nilang mga kinabuhi mga tripulante sa mga barko ni Magellan silang Presidente Trump ug Duterte, mahimong natanggong sa isla o naputlan og dila.
* * *
Ang libro nga gikan sa orihinal nga mga tinubdan sa makasaysayanong pagdunggo ni Magellan sa Sugbo, ang “Ferdinand Magellan: The Armada de Maluco and the European Discovery of the Philippines”, nga sinuwat ni Dr. Danilo Madrid Gerona, nimantala bisan sa labing gagmay’ng bahin sa duha ka tuig nga paglawig.
Bisan sa daghan uyamot nilang panagsungi, si Magellan ug ang mga tripulante pulos relihiyoso: Dungan silang nangluhod ug nangaliya sa Mahal nga Birhen ug mga santos sa pagmata ug buntag ug pagpahuway sa gabii ug sa gitakdang mga takna sa tibuok adlaw.
* * *
Ang hari sa Espanya nidili sa mga tripulante sa paghimo og bisan unsang mga lakang pagpasipala sa Labawng Makagagahom samtang naglawig. Ang higpit nga mga lagda batok sa yanong pamalikas nagtangag sa silot nga paghikaw sa tibuok adlaw nga rasyon sa pagkaon, paggapos sa kadena ug pagmulta.
Ang mas grabeng pagpasipala sa ngan sa Ginoo gisilotan og 30 ka adlaw nga pagkabilanggo sa unang kalapasan; ang nisunod nga kalapasan may sentensiya nga unom ka buwan nga bug-at nga trabaho.
* * *
Sa iyang pagsusi sa mga dokumento sa aktuwal nga mga panghitabo sa paglawig sa mga barko nilang Magellan ug sa ubang expeditions, nahibaw-an ni Gerona, bugtong di Katsila nga sakop sa komitiba nga nangandam sa kalibotanong pagsaulog sa ika-500 nga sumad sa paglibot ni Magellan sa kalibotan, nga mas bug-at ang mga silot ang gipahamtang sa mga gikaintapan kay nagbalikbalik na sa pagpangahas sa pagsalikway sa Ginoo:
• Ang mga sakop sa harianong mga pamilya gibiyaan sa isla; ug
• Ang mga kasarangan lang ang kagikan giputlan og dila o gipatrabaho sud sa duha ka tuig.