Samtang nagpaabot sa among turno pagbotar niadtong Mayo 13, nahisgutan sa akong mga kadungan sa Pagsabungan Elementary School sa Dakbayan sa Mandaue nga duna silay silingan nga building nga gitukod sa Chinese nationals nga di kamaong mo-iningles.
Nahibaw-an nila nga ang taga mainland China nga kontraktor wa manguha og mga Mandauehanon. Nahibaw-an sab nga nangandam pagpauli sa China ang mga trabahante kay mapupos nang ilang visa. Apan pulihan og laing hugna sa Chinese nationals nga motiwas sa proyekto.
* * *
Susamang kasayuran ang akong nahipos gikan sa usa sa mga pari sa Sto. Niño Parish sa Barangay Mactan sa Dakbayan sa Lapu-Lapu, nga gidumala niadto sa Congregation of the Missionaries of the Sacred Heart (MSC) apan gimando ni Arsobispo Jose Palma nga ipa-ubos sa Artsidyosesis sa Sugbo:
Inig gawas niya sa simbahan matag Domingo, mora siya og tua sa Hong Kong kay mas daghang Chinese nationals nga nagbinayloay sa ilang lumad nga pinulongan kay sa mga Oponganon.
* * *
Nidagsa na ba sab diay sa Sugbo ang mga trabahante gikan sa mainland China sama sa gikataho sa Boracay, Metro Manila ug ubang bahin sa nasud? May permiso ba sila sa pagtrabaho dinhi gikan sa Department of Labor and Employment (DOLE) ug sa Bureau of Immigration (BI)?
Di ba diay’ng kamao ang Sugbuanon nga mga trabahante sa ilang mga gimbuhaton sa Mandaue, Lapu-Lapu ug ubang bahin sa Sugbo ug sa Pilipinas? Pila man ka lokal nga mga trabahante ang nahikawan og panginabuhi kay giilogan og trabaho sa Chinese nationals?
* * *
Naapil ba sila sa 138,000 ka mainland Chinese nga nagtrabaho dinhi sa Pilipinas nga nasakpan sa Bureau of Internal Revenue (BIR) nga wa magbayad og income tax? Gimandoan na sa BIR ang Philippine Offshore Gaming Operators (POGO) sa pagbayad og P3.4 bilyones nga utang sa buhis sa ilang mga trabahante ngadto sa gobiyerno.
Mas dako ang banabana sa Department of Finance (DOF) nga kolektahunon sa BIR gikan sa mga trabahante sa mainland China: P32 bilyones. Pinasikad ni sa kuwentada ni Finance Secretary Sonny Dominguez nga ang 138,000 ka trabahante gi-suweldohan og average nga $1,500 matag buwan ug busa kapahamtangan og 25% nga personal income tax.