Niadtong bata pa ko, kuyog sa mga katalirongan, pirme ming mamasol sa suba sa Baliwagan, Balamban, Cebu – ang dapit nga maoy akong natawhan . Tin-aw ang tubig sa maong suba. Ug mosamot kaanindot tan-awon ang dagan sa sulog panahon sa taobon, kay motubo ang giladmon.
Happy na mi kun makakuhag alimango. Labi nag tambok, amo dayon ning lutoon ug maoy isula sa paniudto.
Apan naputol ang among kalipay dihang nagtukod og piggery ang usa ka pamilya diin ang biyang hugaw sa ilang baboyan, diha ra gipaanod sa suba nga maoy nakapahinayhinay og islag-patay sa mga kinabuhi nga nagpuyo sa tubig.
Gireklamo baya kadto sa mga Baliwagnon. Unsay, gibuhat sa tag-iya? Nagpahimo’g sementadong tubo nga latayanan sa hugaw sa mga baboy gikan sa iyang piggery, agi sa suba ug hangtod na sa dagat, diin adto ibugwak ang tanang hugaw sa iyang mga binuhing baboy. Anggaan gud to’g Bahong Suba among lugar. Kay puwerte gyung bahoa! Mao nga maka-relate gyod ko, unsay gibati sa taga Sityo Mantalisay, Sangat, San Fernando ning pagpasira sa piggery sa ilang dapit nga nailado na sa iyang pagka Baryo Baho.
Ulitawo pa ko, sa sige pa ko’g bisita ni misis sa Carcar, inig agi nako ning Baryo Baho, pirme sab kong makahingos sa daw makamatay’ng inalisngaw nga hugaw sa baboy nga gipalid sa hangin sa dagat ug mihasmag sa akong ginhawaan.
Mga 1980’s pa nagsugod ang maong baho. Ug karon lang gipasirad-an. Taasag utong sa taga San Fernando, sa?
Order ni Presidente Duterte nga limpiyohan ang atong kadagatan. Ang Boracay, Manila Bay ug uban pang lapyahan nangalimpyo gilayon human moresponde ang mga concerned government agencies nga iyang gisugo.
Ug niining bag-o, gipasirad-an sa NBI-7 ug PCG-7 ang naasoyng piggery tungod kay nakalapas sa RA 8550 (Fishery Code of the Philippines) ug RA 9275 (Philippine Clean Water Act). Unya, gidakop pa gyod ang tag-iya.
Gumikan niini, nakadayeg og samot ang katawhan ni Tatay Digong. Kay pinaagi sa iyang political will, sa iya lang administrasiyon nahimong isog ug kugihan ang mga ahensiya sa gobiyerno nga iyang gisangonan niini.
Ug napasirad-an ang bahong piggery nga kanhi gibale-wala lang sa mga nanganging pangulo sa Pilpinas.