Ang trahedya nga miigo sa Sitio Sindulan, Barangay Tinaan, Siyudad sa Naga usa ka dakong leksiyon sa gobiyerno - nasyonal ug lokal - nunot sa pagpasagad niini sa seguridad sa kinabag-an tungod ug alang sa proteksiyon sa negosyo.
Kaniadto pa nadungog nga adunay “sindikato” diha sa Kapitolyo nga maoy aminan sa mga dagkong negosyante nga gustong mohimo og quarry operations dinhi sa lalawigan sa Sugbo.
Nahibaw-an kini sa diha usa ako sa mireklamo sa kadaghang mga trak nga mag-agi-agi sa karsada sa Upper Pakigne sa lungsod sa Minglanilla. Sumala pa nga usa ka kapitan sa usa ka barangay sa sudlonon nga bahin ang nagpadagan sa maong quarry operations, apan aduna kunoy “blessing” gikan kang Gob. Hilario “Junjun” Davide III.
Wala dayon ko motuo sa estorya sa usa ka kapitan sa Minglanilla ug usa ka kontraktor, hangtod nga nahitabo ang landslide sa Tinaan diin hangtod karon, nagpadayon ang pagpang-ugkat sa mga nalubong sa midahili nga bukid, tungod sa giingong nagpadayong quarry operation sa Apo Cemex.
Dili makumpleto ang sindikato kon walay partisipasyon sa lokal nga kagamhanan. Ug ang makakumpleto niini mao ang partisipasyon sa Department of Environmental and Natural Resources (DENR-7), ilabi na ang Mines and Geosciences Bureau (MGB-7) nga maoy mohatag of sertipikasyon kon luwas ba ang usa ka bukid kon ilang i-quarry.
“Money change hands.” Siyempre, walay sindikatong mogimaw kon walay kuwartang ipasapasa, apan ang bayad mao ang kinabuhi sa kadaghanang inosenteng lumolupyo kun maningil na ang kinaiyahan.
Human sa landslide didto sa Itogon, Benguet, gitubag kini sa Tinaan, Naga. Magpaabot pa ba kita nga adunay laing trahedya nga mahitabo mugna sa pagpanamastamas sa kinaiyahan?
Si DENR Secretary Roy Cimatu mipahunong na sa tanang quarry operations sa walo ka rehiyon sa nasud hangtod ma-review ug ma-assess ang quarry operations sa mga minahan ug mga kompaniya.
Magbantay unta si Cimatu sa minaldito sa mga negosyante. Mo-aplay sila og permit apan dili quarry permit kondili “site development.”
Nakahibalo si Cimatu nga ang site development mao ang pag-opaw sa kabukiran nga mao-mao ra og quarrying.
Dili pa panahon sa pagpangita kinsay sad-an sa trahedya sa Tinaan.
Si Mayor Kristine Chiong miluwat og cease and desist order sa dihang mireklamo ang mga residente. Apan ang kamaldito sa MGB-7 maoy nakaingon kay misuwat kini kang Chiong nga miingong walay angayang kabalak-an ang mga liki sa bukid sa Tinaan, hangtod midahili kini ug mitabon sa komunidad sa ubos nga bahin sa quarry sa Apo.
Sa pagkakaron, itutok una nato ang panahon sa pagpangita sa mga nahibilin pa nga mga biktima nga anaa pa sa ilawom sa dinahiling mga yuta.
Angayan bang manubag ang Apo? Atangi!