Sa makausa pa, napamatud-an na sab nga namakak ang economic managers ni Presidente Rodrigo Duterte ug ang iyang giduphan nga mga tagduma sa National Food Authority (NFA). Sukwahi sa ilang pasalig nga mobalik og tidlom ang presyo sa bugas humay tungod sa importasyon sa NFA gikan sa Vietnam ug Thailand, wa lang malansang padayon pa gyong nisaka ang presyo sa bugas humay sa kamerkadohan.
Ang padayong pagsaka sa presyo di kinuha lang sa tumoy sa buhok, ni pasangil sa mga kaatbang sa pamunoan ni Presidente Duterte. Kon dili gikan sa opisyal nga ahensiya sa Malakanyang: Ang Philippine Statistics Authority (PSA) nitaho nga ang presyo sa bugas humay nisaka sa ikawalo nga sunudsunod nga buwan karong tuiga.
* * *
Di mahimong isalikway sa mga dumadapig sa presidente nga fake news ang mosunod nga opisyal nga mga numero sa PSA:
• Nisaka og 10% ang presyo sa well-milled rice karong buwana kon itandi sa samang higayon sa niaging tuig ug nisaka og 1% kon itandi sa niaging buwan;
• Nisaka og 13% ang presyo sa regular-milled rice karong buwana kon itandi sa samang higayon sa niaging tuig ug nisaka og 2% kon itandi sa niaging buwan.
* * *
Way timaan nga matuman nang gipasalig sa Malakanyang nga mas baratong bugas humay sugod sa sunod buwan. Segun sa PSA inay madugangan tungod sa importasyon sa NFA, padayong nitidlom ang imbentaryo sa bugas humay sa tibuok nasud.
Matud sa PSA 1.44 milyones ka toneladas na lang ang nahibiling bugas humay sa mga bodega sa NFA ug commercial rice traders. Kay ang inadlaw’ng konsumo sa mga Pilipinhon moabot man og 32,000 ka toneladas, ang nasudnong suplay kutob ra sa 45 ka adlaw, katunga ra sa gitakdang luwas nga imbentaryo alang sa 90 ka adlaw.
* * *
Inay moangkon sa ilang sayop, ang mga sinaligan ni Presidente Duterte nagmugna og bag-ong lusot:
• Nipasabot ang NFA nga nitidlom na untang presyo kon nagdungan pa og abot ang 500,000 ka toneladas nilang importasyon (hinikalimtan nga sila ray nagbuot sa importasyon); ug
• Ang economic managers ni Presidente Duterte nibasol sa mga negosyante sa kanihit sa suplay ug kataas sa presyo (gikalimtan nga gihulga na sa presidente ang rice cartel).
* * *