Pila ka adlaw dayong sugod sa klase sa mga eskuylahang publiko, nisibaw na sab ang naandan nga reklamo sa mga tinun-an ug mga ginikanan:
Gipugos sila pagbayad sa mga amotan, pipila nila gibalibaran gyud kay wa pa maka-impas sa mga bayranan sa niaging tuig tingtungha nga gipahamtang sa Parents-Teachers Associations (PTAs).
Lisod sabton nganong may mga magtutudlo ug mga prinsipal gihapon nga magpabadlong bisan sa mga pahinumdom sa Department of Education (DepEd), nga gisubli matag tuig, nga boluntaryo ang tanang bayranan sa mga eskuylahan ug PTAs ug ilegal ang pagpamugos sa pagpangolekta, labi na atol sa enrolment.
* * *
Mao nga nipahinumdom na sab si DepEd Central Visayas Regional Director Juliet Jeruta sa mga ginikanan sa pagtabang sa pagdisiplina sa mapahimuslanon nga mga magtutudlo ug mga prinsipal pinaagi sa pagsang-at og mga reklamo nga:
Maghingalan sa mga magtutudlo ug mga prinsipal sa mga eskuylahan nga namugos sa pagpangolekta sa mga amotan;
Magdetalye sa katuyoan ug kantidad sa mga amotan; ug makatabang sa imbestigasyon kon
Sukipan og mga dokumento nga momatuod sa pinugsanay nga pagpangolekta.
* * *
Atol sa iyang pagtambong sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya!, gipasabot ni Jeruta nga may igong gahin ang matag eskuylahang publiko alang sa MOOE (maintenance and other operating expenses) ug busa dili angay nga hingpit nga magsalig sa amot sa mga ginikanan.
Matud niya sukad sa pamunoan ni kanhi Education Secretary Armin Luistro napatuman ang mas klarong sistema sa paghatag dayon sa MOOE ngadto sa mga prinsipal aron nga maggamit sa mga bayranan sa tubig, kuryente, pag-ayo ug ubang panginahanglan sa eskuylahan.
Gipadayon ang sistema sa pagbanos ni Education Secretary Leonor Briones.
* * *
Pila may MOOE sa matag eskuylahan? Matud ni Jeruta gipatuman sa DepEd hangtud karon ang Boncodin formula nga giumol ni anhing Emilia Boncodin, budget secretary sa pamunoan ni kanhi Presidente Gloria Macapagal-Arroyo:
Sa elementarya, P200 sa matag tinun-an, dugang P250 sa matag graduating pupil, P4,000 sa matag magtutudlo, P3,000 sa matag classroom ug P40,000 sa matag eskuylahan; samtang
Sa high school, P400 sa matag tinun-an, dugang P250 sa matag tinun-an sa Grade 12, P8,000 sa matag magtutudlo, P6,000 sa matag classroom ug P80,000 sa matag eskuylahan.
* * *