Walay kumo sa pagpangandam

Taliwa sa kabangis sa labing unang super typhoon nga nikuso-kuso sa nasud karong tuiga, ang maayong balita mao nga nalikayan ang daghang kinabuhi nga nakalas tungod sa pagpangandam.

Samtang hingpit na nga nakagawas sa Philippine Area of Responsibility ang super typhoon Lawin, nibanos na usab ang kainit sa panahon. Kainit nga sama ra gihapon sa dunay mild El Niño, tungod kay sigon sa PAGASA, kini na ang bag-ong normal nunot sa pag-epekto sa climate change.

Nibanos man ang kainit, apan dili kita mokumpyansa tungod kay may mga bagyo pa gihapon kita nga paabuton, ilabi na sa Kabisay-an karong nibanos na ang hanging amihan.

Sa pag-epekto sa amihan kun may mga bagyo man nga umaabot, ang Kabisay-an na usab ang agian niini.  Busa kinahanglan nga karon pa lang, mangandam na kitang daan tungod kay ang mga bagyo karon nag-anam kakusog. Makahinumdom ko sa akong papa kaniadto, maguol kini kun ting-amihan na tungod kay dili sila makapanagat, ilabi na kun may magdanga-danga nga unos ug bagyo. Dunay mga panahon nga morisgo sila sa pagpanagat bisan kun may bagyo tungod kay sa matag adlaw nagsalig mi sa dagat. Kun dili siya makapangisda wala mi makaon.

Kun may umaabot nga bagyo, molungtad pa og pipila ka adlaw una siya makabalik sa dagat. Dili usab kasaligan ang mga abot sa yuta tungod kay siguradong mahapay ug maluad ang mga pananom tungod sa kusog nga hangin ug sa paghumok sa yuta tungod sa pagsige og uwan. Ang panginabuhian maoy makapawili ug makapugong sa mga molupyo nga nahimutang sa mga peligro nga dapit nga mobiya sa ilang mga pinuy-anan, kun ipatuman na ang forced evacuation.

Busa kun dunay mag-ung-ong nga mga katalagman sama sa bagyo, magmakuli sila sa pagbiya sa ilang mga pinuy-anan. Gawas sa panginabuhian, bisan unsa man kauyamot sa pagkabutang, dili mobiya sa ilang mga payag ang mga molupyo tungod kay palasyo kini alang nila.

Sa pagpangandam sa super typhoon Lawin, dunay mga molupyo sa mga apektadong lugar didto sa Northern Luzon nga nagdumili sa pagbiya sa ilang mga pinuy-anan. Kun wala hudlata nga pisikal silang alsahon sa mga rescue group aron mobiya sa ilang mga panimalay, dili gyud sila mobakwit.

Maayo na lang nga gidali sila sa pagpabakwit ug nalikayan ang daghang kinabuhi nga makalas tungod sa kakusog sa hangin nga dala ni  Lawin. Nahisama sa dagat ang baha nga nilapaw sa palibot tungod sa kadaghan sa uwan nga gibubo sa bagyo.

Sigun sa PAGASA, motumbas sa usa ka buwan nga pagsige og uwan ang gibubo sa bagyong Lawin sa usa lang ka adlaw, hinungdan nga gibahaan ang kinabag-an sa mga dapit diin niigo ang bagyo.

Daghang salamat sa dinalian nga paglihok sa local government units ug sa mga ahensiya sa gobiyerno nga hingtungdan ug sa mga molupyo sa pagkooperar aron malikayan ang mas dakong trahedya.