Balik sa two-party system

Mga duha na lang ka semana, election na. I can imagine, nga kun kandidato pa ko karon, wala na ko’y hustong kinatulgan. Kanunay’ng nagbutobuto ang dughan gumikan sa kakulba.

Dili mahimutang. Dili ganahang mokaon, pirmeng kabuhion ug bisan sa pasalig sa mga dumadapig nga seguro na ang kadaogan, dili mokumpiyansa, walay pahulay sa kampanya, gikan sa sayong buntag hangtod na sa halawom nga takna sa kagabhion.

Pastilan, maayo ra gyud nga dili ko kandidato karon. Apan nganong daghan man ang ganahan magkandidato? Pag-alagad gyud kaha sa lungsod ang nagtukmod kanila pagka-kandidato? Ila sab ni, wa na ta’y labot niini.

Pagka-presidente, pananglitan, nganong daghan man ang gustong mag-presidente? Nahinumdom ba kamo nga kun wala pa i-disqualify ang ubang mi-file og Certificate of Candidacy, dili kay lima ra ang pilionon  karon pagka-presidente?

Epekto kini sa pagsagop nato sa multi-party system pinasikad sa 1987 Cory Constitution, diin bisa’g kinsa na lang ang motukod og partido. Pagkapilde ni kanhi Presidente Fidel Ramos sa convention, mitukod siya og kaugalingong partido.

Unya, tapos sa eleksiyon, ang gagmay nga mga partido makig-coalition uban sa party in-power, ug mag-umol na usab og laing coalesced party.

Sa America, hangtod karon, two-party system lang sila gihapon. Ambot ngano nga wala man nato padayona ang atong two-party system dinhi sa atong nasud. Nagpalahi man ta.

Busa, gumikan sa two-party system, kanunay kitang nagpili og minority president, meaning, president e nga wala pilia sa majority kon kinabag-ang bahin sa         pumipili. Sa ato pa, dili 50 plus 1%  ang mibotar pagka-presidente.

Mao usab kini karon ang mahitabo sa May 9 election. Sa kapin sa 54 milyones ka botante tibuok nasud, tan-aw nako walay usa kanila makakuha og at least, 25 million votes, kay ang total number of votes, mabahinbahin man og kalima. Walay usa kanila makakuha og 50 + 1% simple majority votes.

Sa ato pa, ang sunod natong presidente, usa na pud ka minority president. Ang nakadaot ra ba niining multi-party system, kay way klaro ang mga baruganan niini.

Walay klarong prinsipyo, walay klarong ideology ug platform. Kun duna man, papareho ra pud ang ilang mga baruganan ug prinsipiyo.

Busa, balik kita sa two-party system, aron maoy atong botohan ang ideology ug baruganan sa partido, ug dili ang ka-popular sa mga kandidato.

Ug i-ban ang pagtapon-tapon (anti-turncoatism) ug ang pagtukod og political family dynasty (anti-dynasty) Ug makapili na kita og majority president.