EDITORYAL - Iresponsable ang China

Nakaiskor ang Pilipinas batok sa China sa unang round sa kasong gipasaka niini kalabot sa isyu sa West  Philippine Sea, human ang Permanent Court of Arbitration sa The Hague midesisyon nga aduna silay hurisdiksyon pagpaminaw sa reklamo sa mga Pilipino. Unsa may kahulogan niini? Nangahulogan kini nga sinugdanan na kini sa taas ug kutas nga proseso nga gipili sa Pilipinas aron pagpatigbabaw sa katungod niini pagdumala ug pag-ani sa abot sa kadagatan nga nalatid sa balaod.

Paminawon ug husayon ug sa kadugayan desisyonan sa PCA kun legal ba ang 9-dash line nga mapang gihimo sa China aron maangkon ang mga teritoryong giilogan sa Pilipinas, Vietnam, Malaysia, Brunei ug Taiwan.

Ang China sa sinugdanan pa lang miinsister nga way si bisan kinsa,  bisan pa ang United Nations ang makabuot sa WPS bisan wala silay mapakitang titulo o kamatuoran nga sila maoy nanag-iya sa maong teritoryo. Ang duha ka nangaging kalibotanong gubat mikalas og minilyon ka kinabuhi ug kadaot sa mga nasud.

Aron di na mausab nagkasabot ang mayoriya sa mga kanasuran pag-umol og mga kasabotan ug kooperasyon. Usa sa maong daghang mga kasabotan ang United Nations Convention of the Law of the Sea (UNCLOS) nga diin ang Pilipinas ug ang China uban sa kapin usa ka gatos ka nasud nipirma.

Apan unsaon man kun ang usa ka nasud sama sa China mao pa hinuon ang mosupak niini?

Niining tungora mas gikinahanglan ang pagpatigbabaw sa mga balaod ug kasabotan aron dili mosangpot sa gubat ug patas ang tanan.

Mas luwas ang kalibotan kun ang tawo magsubay sa balaod ug dili ang balaod maoy mosunod sa gusto o interpretasyon sa tawo. Kun mao kini ang mahitabo, unsa may dag-anan sa mga gagmay'ng nasud?

Ang China nabutahan sa bahandi karong sila nay ikaduha sa kalibotan sa ekonomiya, apan di kini katungod aron mahimong iresponsable ug manaog-daog sa uban.