Duha ka trahedya sa Nobiyembre

Ormoc City, Leyte--Nidunggo ko dinhi liwas sa ilang paghandom sa makalilisang nga baha nga nikalas og walo ka libo ka kinabuhi 13 ka tuig ang nilabay ug dayon nilang timaan sa unang anibersaryo sa pagkagusbat sa tibuok dakbayan sa bagyong Yolanda. Niabot dinhi ang duha ka bangis nga katalagman sa samang buwan apan giuwang og 12 ka tuig.

Nakabangon nang pipila ka bahin sa Ormoc sa baha ug sa bagyo. Apan daghang molupyo wa pa mahibalik sa ilang naandang panginabuhi. Nagkinahanglan sila og dugang hinabang. Nagpaabot sa makiangayong bahin sa P22 bilyones nga gigahin alang sa Leyte sa P168 bilyones nga Yolanda rehabilitation fund nga giaprobahan ni Presidente Noynoy Aquino.

* * *

Ang higanteng baha dinhi dayong udtong tutok niadtong Nobiyembre 5, 1991 nagtanyag og daghan uyamot nga mga pagtulon-an. Nga kun basehan ang pagsige lang gihapong baha sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud wa lang gihapon nato makat-oni:

Gibasol ang pagkaupaw sa kabukiran ug ang pagpanamastamas sa watershed areas nga maoy nakaingon sa pag-awas sa mga suba sa Anilao ug Malbasag sa ibabaw sa Ormoc ngadto sa kinapusoran sa dakbayan; ug

Gideklarar nang di luwas nga puy-an ang Isla Verde, nga maoy nahimutangan sa kasagaran sa nangamatay, apan nagpabilin ang mga molupyo kay way igong luna nga gitanyag ang gobiyerno nga ilang kabalhinan.

* * *

Nagsugod ang adlaw sa higanteng baha nga gipakaingon sa mga molupyo sa Isla Verde nga uwanon lang tungod sa bagyong Uring. Public Storm Warning Signal No. 1 ray giisa sa Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA). Nangeskuyla ang mga bata ug nanrabaho ang mga kawani.

Dihang nagsugod ang baha, gipakaingon sa mga molupyo nga kasarangan rang baha. Dihang nitubo ang baha, gipakaingon nila nga tungod lang kay mas kusog ang uwan kay sa naandan. Hangtod nga nalapawan sa baha ang ilang kabalayan. Uwahi nang nakamatngon nga nahiagom sila sa katalagman nga wa pa sukad masukad nasaksihan dinhi.

* * *

Mga biktima sa baha ug sa bagyong Yolanda di pul-an nga mosulti ni bisan kinsang mangutana nga mga hinabang gikan sa mga Sugbuanon maoy labing una nilang nadawat pagkahuman sa duha ka katalagman. Labi na gyod sa dihang napaluhod ang tibuok dakbayan tungod sa baha sa 1991.

Nagtinabangay ang pribadong sektor ug lokal nga mga opisyal sa Sugbo nga gipangulohan nilang kanhi gobernador Lito Osmeña ug kanhi mayor Tommy Osmeña sa pag-agak sa Ormoc. Gida nila dinhi ang City Traffic Operations Management (CITOM), Metro Cebu Water District (MCWD), Cebu Electric Cooperatives (CEBECO) ug ubang buhatan aron pagtubag sa labing daling panahon sa batakan nga mga panginahanglan sa mga biktima. Nasubli ang pagbaha sa mga hinabang gikan sa Sugbo pila lang ka takna human sa pagbiya ni Yolanda. [email protected]