Unsay naa sa burukrasya nga mao ni nagtukmod nato sa wa’y kasigurohan? Unsay naa sa taas nga proseso ug daghang kuti sa gobiyerno nga maoni hinungdan nganong daghang proyekto ang wa’ pa kasugdi. Unsay naa sa daghang proseso nga mao ni nakalangay sa batakang serbisyo nga haum sa minilyon ka mga Pinoy nga nagkinahanglang og mas paspas nga pangalagad?
Tungod sa burukrasya, daghang kahiwian ang kapugngan apan daghan ‘sab nga tul-id nga pagpadagan sa pagpangalagad ang nahiwi. Tungod sa burukrasya, daghang kahigayonan sa korapsyon ang napugngan, apan daghan ‘sab nga maayong kahigayonan ang napugngan. Pipila ka adlaw human gikuso-kuso ni super typhoon Yolanda ang amihanang bahin sa lalawigan sa Sugbo, nakasumiter dayon sa ilang report ang kadagkuan sa Dept. of Education sa lalawigan kung pila ka classroom ang naguba ug unsa nga mga pasilidad ang di’ na magamit tungod sa ka bangis sa kalamidad.
Buwan kadto sa Nobiyembre. Apan pito ka buwan human sa katalagman, wa’ pa matubag ang panginahanglan nga classroom sa daghan nga mga tinun-an. Ang hinungdan, gawas nga way kuwarta, daghan pang proseso ang kinahanglan nga sundon. Kinahanglan nga mosuong sa taas nga proseso ang tanan aron lang mahatag ang gikinahanglan. Pananglit, sa 1,131 ka mga naguba nga classroom sa DepEd sa lalawigan sa Sugbo, 121 ka classroom pa lang ang mahimong mapatukod gikan sa bag-o lang niabot nga P190 million nga gahin gikan sa nasudnong buhatan. Wa’ ra ni katunga sa kalapad sa panginahanglan.
Apan ang maong salapi nga nadawat, kinahanglan pang moagi sa proseso sa bidding. Di’ mahimong ma-award ang proyekto kung di’ tulo ka mga bidder ang magpa-ubsanay sa ilang tanyag nga kantidad sa proyekto. Niabot ang gahin pipila ka adlaw sa wa’ pa ang pagbukas sa klase apan maabtan pa og tulo ngadto sa upat ka buwan una matukod ang 121 ka mga bag-ong classroom. Kining tanan, sa nga’n sa burukrasya. Burukrasya ‘sab ang nagbira sa minilyon ka mga Pinoy nga nabiktima sa katalagman ang hangtud karon wa’ pa hingpit nga makabangon.
Daghan ang wa’ pay balay nga kapuy-an tungod kay taas ug lisud ang proseso. Salamat sa burukrasya nga maoy nagdaot ning mga tawhanon sa mas grabeng estado sa kalisud. Daghan ang wa’ pay makaon tungod kay wa’ pay trabaho nga ilang kakuhaan og kita. Salamat sa burukrasya ug wa’ pa hingpit makabalik ang negosyo ug trabaho sa mga lugar nga gilabhan ni Yolanda.
Daghan ang nagpuyo gihapon sa wa’y kasigurohan. Salamat sa burukrasya ug hangtud karon wa’ pay niabot nga hingpit nga tabang aron nga mahaw-as sa kalisud ang mga biktima sa trahedya. Di’ man dautan nga sundon ang mga proseso. Apan kung ang proseso nga pirting taasa, pagkadakong perwisyo ining tanan. Di’ nato kalikayan ang motandi sa mga panghitabo sa kalibutan kung ang burukrasya ang hisgutan.
Sa Indonesia, gamhanan ang tawo nga ilang gitudlong rehabilitation czar nga maoy hinungdan nga mas dali ang ilang pagsulbad sa mga problema human gihapak sa tsunami ang daghang dapit sa maong nasud. Nakabangon na ‘sab ang mga pamilya nga apektado dihang natunol sa ilaha ang mga batakang serbisyo.
Tungod sa tawo nga maoy nagduma sa rehabilitation, mahimo niyang mapadali ang pagtukod sa mga proyekto bisan kun di’ na moagi sa bidding. Apan ang mga tawo sa lugar, nagbantay kung wa ba sakyi og binuang ang pait nilang kahimtang. Tungod sa ilang dakong pagsalig sa rehabilitation czar, natuman sa mas dali nga paagi ang mga balay ug uban pang pasilidad sama sa mga tunghaan ug health centers.
Apan lahi ang situwasyon ni kanhi senador Panfilo Lacson, kinsa maoy gitudlong rehabilitation czar ni Presidente Noynoy Aquino. Wa siya’y gahum nga direktang modikta unsay maayong buhatan aron mas mapadali ang pagtukod sa mga edipisyo. Karon, nahimong coordinator lang si Lacson sa mga ahensya sa gobiyerno gikan sa DILG, DSWD, DPWH, DEP-ED ug uban pang ahensya. Salamat sa makabungog nga burukrasya, di’ sayon ang pagbarug pagbalik sa mga minilyon ka mga tawo human sa makalilisang nga trahedya.
Email: ricolucena@yahoo.com. or ricolucena@ilovecomarts.com.