Way “due process” nga pagtaktak sa trabaho, unsay epekto?

Dear Atty. Divine,

Duna koy pangutana  labot sa problema sa akong cousin.Nagtrabaho siya sa usa ka kompaniya sa Cebu isip usa ka salesman sud sa kapin 13 na ka tuig. Karon naa siyay nahimo nga dishonesty kay nag-issue og resibo nga lahi ang amount nga iya gibutang sa duplicate. Ang amount nga wa niya i-declare miabot og hapit P6 mil. Tungod niini, wala na siya patrabahoa pa apan iya’ng giingnan ang manager nga bayran lang niya ang kantidad nga wala niya ma-remit aron ma-settle sila.

Ang ako pangutana mao kini: 1.) Mahimo ba’ng mo-claim og separation pay ang akong cousin? 2.) Ang iyang benefit sa SSS lang, wala siya’y PhilHealth, way PAGIBIG, way sick leave ug vacation leave, og P5 mil ra ang iyang sweldo matag buwan. Mahimo ba siya’ng moreklamo niini sa DOLE? Hatagi og katin-awan ang akong cousin atorni. Daghang Salamat. — Jose

Dear Jose,

Ang regular nga kawani dili basta-basta nga mataktak sa trabaho kay protektado kini sa Labor Code gawas lang kun aduna kini lig-ong basihan nga gitawag og just cause o authorized cause. Kana’ng gihimo sa imong cousin mahimo kanang kabasihan sa pagtaktak kaniya sa trabaho. Apan dili automatic ang pagtaktak sa usa ka kawani bisan pa kun kini nakahimo og kasaypanan. Kinahanglan nga ipaagi sa due process ang pagtaktak pinaagi sa paghimo og imbestigasyon, pagpatubag kaniya sa maong pasangil, una kini hukman. Kun aduna nay desisyon, kinahanglan nga pahibaw-on ang kawani within 30 days sa dili pa kini ipatuman. Buot ipasabot nga dili husto ang gihimo sa kompaniya sa imong cousin nga wala na siya patrabahoa ug wala usab siya imbestigaha. Basi sa mga desisyon sa Korte Suprema, kun ang kawani gitaktak apan wala ipaagi sa due process  makonsiderar kining illegal dismissal  bisan kun aduna pay basihan ang pagtaktak ug busa makabayad kaniya ang kompaniya. Laing violations nga nahimo sa kompaniya mao ang kapakyas paghatag sa minimum nga suholan ug ang wala paghatag sa benefits sama sa PAGIBIG, PhilHealth ug Service Incentive Leave. Busa mamahimo nga moreklamo ang imong cousin sa DOLE o sa NLRC tungod sa maong mga violations. Hinaut nga akong nahatagan og katin-awan ang imong mga pangutana. Thanks and God Bless. — Atty. Divine

Kun ikaw adunay pangutana may kalabutan sa problema’ng legal, ipadala lang ang imong suwat sa Legal Corner sa Banat News sa V. Gullas Street, Cebu City or email sa [email protected] ug akong tubagon ang inyong pangutana matag adlaw’ng Miyerkules ug Domingo pinaagi sa akong column.