Unsay masundog sa Japan?

Sa busy nga kadalanan sa Tokyo sa Japan, paspas nga nakapadaplin ang mga tawo samtang nagdangarang ang fire truck.  Nitubag og alarma sa sunog ang mga bomber.  Ug ako nga bag-o sa lugar, way laing nahimo gawas sa pagsunod sa gibuhat sa kadaghanan apan nag-obserbar sa mga panghitabo sa palibot.  Samtang kusog nga nakapadagan ang bomber, adunay fireman nga sakay sa mao nga firetruck nga nagsige’g hatag og pahibawo sa mga tawo.  Iyang gibutyag kung asa dapit ang ilang girespondihang sunog ug unsa na kadako ang kayo.  Ang maong senaryo ang nakapahinuklog nako nga adunay daghang butang sa ubang nasud sama sa Japan nga mahimong sundogon nato.

Samtang naglakaw ko sa electric city sa Shintuko district sa Japan, wa’ madugay adunay ambulansya nga niagi.  Paspas ning nitubag sa alarma.  Nahibong ko nganong gawas sa siren nga alingog-ngog kaayo, aduna say giyawyaw ang tawo nga sakay ini nga nitubag sa maong alarma.   Wa’ ko mahibawo unsay buot ipasabot sa iyang giyawyaw.   Apan nagtuo ko nga iyang gipaiway ang mga tawo gikan sa kadalanan aron mas dali ang ilang pagtubag sa alarma.  Usa ka butang nga mahimo ra ‘sab unta nato dinhi sa Pilipinas.  Apan sa kadaghan sa higayon nga nagbalik-balik na sa maong nasud ang mga dagkong opisyal sa atong gobyerno, makapangutana ‘ta—unsa ra diay ang ilang gibuhat didto?

Usa ang Japan sa labing lig-ong ekonomiya sa kalibutan.  Human misulbong ang ekonomiya sa China, ang Japan nabutang na lang sa ikatulo sa pagkakaron.  Ang Amerika lang gihapon ang nag-una.  Apan unsa ba ang Japan sa panahon sa ikaduhang giyera sa kalibutan?  Alaot ang maong nasud tungod sa napurdoy nilang ekonomiya labi na human bombahi sa Amerika og atomic ang Nagasaki ug Hiroshima.  Ning bag-o, atong nakita ang kusog nga pagtay-og sa Japan nga niresulta sa grabeng tsunami nga nikalas og daghang kinabuhi ug niguba sa ilang mga kabtangan.  Apan sa akong paglakaw-lakaw sa kadalanan sa Ginza ug Shibuya, wa’ koy nakit-ang timailhan sa pait nga kasaysayan ug makapahugnong katalagman.

Sa pag-abot pa lang sa Japan mosugat na ang respeto ug pagkabuotan sa mga Japanese.  Sa airport sa Haneda, nakugang ko sa dihang gisugat sa usa ka Hapon nga wa’y laing trabaho kung   di’ pagyukbo sa mga turista ug paghatag sa iyang labing tam-is nga pahiyom.  Bisan kung nabiktima ko mangingilad nga Pinoy sa maong biyahe, akong nakalimtan ang maong gibati tungod kay mas nipatigbabaw ang akong dakong kalipay nga nakaabot sa maong nasud nga gipun-an sa mainitong paghangop sa mga Japanese sa ilang bisita.  Sa tugpahanan pa lang naka-ingon nakong daan, kini na ang labing nindot nga biyahe gawas sa nasud nga akong nasinati.

Tataw ang kalimpyo sa mga Japanese gikan sa mga hallway sa mga dagkong tindahan, mga kan-anan, train station ug labaw sa tanan sa ilang public comfort room.  Wa koy nakit-ang hugaw sa ilang kadalanan. Nagpasabot lang nga ang usa ka nasud nga nagkinahanglan og positibong disposisyon sa iyang mga tawo, gikinahanglan nga adunay limpyong palibot ug kaugalingon.  Apan nagtuo kong taphaw lang ang gipakita sa mga Hapon sa airport.  Nasayop ko tungod kay bisan asang lugar nga akong naabot sa Japan, tataw kaayo ang ilang pagka-maayo nga tawo sa uban bisan sa mga Pinoy nga layo ra kaayo kung itandi sa ilang ekonomiya.

Disiplina ang nipatigbabaw sa maong nasud.  Nagtuo ko nga mao ni ang nahimong yabi nganong naangkon sa Japan ang paspas nga pagtubo sa ilang ekonomiya.  Ang maong matang sa disiplina imong makita bisan asa.  Gikan sa mga mangaon sa mga fast food chain nga maoy mangunay sa paglabay sa ilang hugaw, sa mga bata nga maglinya molabang sa kadalanan paingon sa ilang tunghaan ug sa mga bata nga nagpuyo samtang nagpaabot kauban iyang mga ginikanan sa sunod nga biyahe sa train.  Pagkadaghan sa mga mithi ning maong nasud nga mahimo natong masunod.  Kung unsa may nakababag aron nga mahimo tang mahimong lig-ong nasud, ang tagsa-tagsa ra nato ang nahibawo.

Email: [email protected]. or [email protected].