Bisan kapila na magsubli-subli og pahibawo ang Departamento sa Edukasyon (DepEd) nga di kinahanglan nga paamuton ang mga tinun-an ug ang mga ginikanan aron paghimong halandumon ug makahuloganon sa umaabot nga mga gradwasyon, nganong may mga magtutudlo man gihapon nga moapil og pangolekta sa dagko uyamot nga mga bayranan alang sa tinuyo nga venue, espesyal nga pagkaon, mabulukon nga yearbook, mga toga ug ubang panginahanglan sa pagpaso sa nakatapos nga mga tinun-an?
Nganong bisan kapila na mopasidaan ang DepEd nga supak sa balaod ang pagpamugos og pangolekta sa mga amotan, may mga magtutudlo man gihapon nga manghudlat nga di makapaso ang mga tinun-an, bisan pasar ang tanan nilang grado, kun di makahatag sa bayranan?
* * *
Sa kalibog sa among kutaw, mangahas ko pagtanyag sa mosunod nga lista sa posibleng mga hinungdan:
May depekto sila sa pangisip sa pagrisgo sa ilang panginabuhi ug kadungganan tungod ug alang sa bayranan nga wa kinahanglana ug di makatabang sa ilang propesyon;
Gawas nga may bahin sa koleksiyon, may komisyon pa gyod sa tanang transaksiyon sa gradwasyon--gikan sa mga supplier sa toga, pagkaon, sound system, yearbook ug ubang panginahanglan; ug
Nag-ulog-ulog rang DepEd sa publiko apan way tinguha pagbadlong ning kahiwian ni pagsilot sa mga nangilkil, maong bisan sa kasibaw sa mga reklamo wa pay nasilotan hangtod karon.
* * *
Nahadlok hinuon ko nga dako og papel ang hilas-hilas. Nga mas gamhanan kay sa kaligdong sa mga magtutudlo ug kadagkoan sa DepEd. Ang kadagkoan sa Parents Teachers Community Association (PTCA), nga ang labing adunahan ug ang nagpaka aron ingnon nga may ikasarang maoy labing aktibong manambong sa mga tigom, maoy kasagaran nga moinsistir nga mas luho kay sa naandan ang gradwasyon.
Kinabag-an sa mga ginikanan maoy motiyabaw sa gitakda sa PTCA nga dagkong amotan. Gawas nga wa sila makonsulta kay wa katambong sa mga tigom, tinuod gyod nga nagkalisudlisod sa naandang gastohan pagtapos sa klase ug busa di nang kaabot sa dugang gastohan sa gradwasyon.
* * *
Kun mangisog gyong DepEd ug matinud-anon nga ipatuman sa mga magtutudlo ang mga lagda sa paghimong mas yano sa mga gradwasyon, mao ni ang hulagway sa pagtapos sa mga klase:
Kabang ang sul-ob sa mopaso nga mga gradwado, ang mga nakaamot mag-toga samtang ang wa kaamot magsul-ob og yanong mga sapot;
Mabungkag ang mga tinun-an human sa gradwasyon, ang mga nakaamot magpabilin alang sa makapabusdik nga kumbira samtang ang wa kaamot magdalidali og pamauli aron di sila mapugos pagsud-ong lang ug pagtun sa ilang laway samtang nangaon ang ilang kaubanan; ug
Utrong taphaw ang yearbook, ang mga nakabayad ray pahinungdan og dagko ug de kolor nga mga hulagway samtang ang wa kabayad igo lang nganlan, kana kon mahisgutan man.