Dinhi sa atong nasud, dili gayud mawala sa tingkaon ang bugas humay o mais. Maoy ampay nato kanang bugas humay nga puti, ilabi nang kapila na paputia gikan sa galingan o rice miller. Kay nindot man sa mata kaonon kini bisan pa kini sa wa pa lutoa, nawala o nakuhaan nag nutrisyon ang bugas humay. Gihimo man gud kining pasinawon aron di dali agup-opon. Mas maayo kadtong humay nga igo lang nabakbakan sa tipasi, kay wa pa matandog ang nutriyens ini.
Kadtong bugas humay nga lagumon tan-awon, may purohan pa nga anaa pa ang gikinahanglan nutriyens. Ang bugas kun lutoon na minus ang ka epektibo sa gibatonang sustansya. Apan ang atong mga ahensya sa gobiyerno, sama sa Dept. of Science & Technology ug ang Dept. of Agriculture, nagpadayon sa pagdiskubre og maayong klase, lamian ug mas masustansya pa. Karon ilang gilusad kining matang sa bugas humay nga gitawag nila og brown rice, gikan sa atong mag-uuma. Di pa daghang migamit ani kay hasol ipreparar ug mahal pa.
Bisan kini dali ra madaut o agup-opon, nakakita’g paagi ang atong sayantis nga mapatas-an pa ang kinabuhi ini ngadto sa 9 ka bulan, aron kini mahatud sa mga mag-uuma ngadto sa konsyumers. Aduna nay gihimong mga proseso ang eksperto nato. Ihumol una’g 25-30 minutos aron mohumok unya itak-ang sa init. Igo lang ang tubig- 2 ka tasang tubig kada 1 ka tasa sa brown rice. Kun kini masobrahan sa tubig, mora’g pilit pilit sab kaunon. Medyo hasol ug taas ni’g diyotay ang presyo apan gaan ug barato ni ikomparar sa kadaku sa makuhang benepisyo.
Angay dayegon ang mga ahensya nato sa gobiyerno, nga padayon nagtuki pinaagi sa bag-ong teknolohiya nga mas mapalambo ug mahatagan og prayoridad ang mahitungod sa kahimsog sa panglawas. Gipanghingusgan karon ang pagpakatap niining programaha. Unta ang mga karenderiya, restorant ug mga fastfoods outlet, maoy mahimong ehemplo. Dili lang unta palabiha’g mahal aron kini maabot sa atong yano nga konsyumers. Iyawat usab nga makatilaw sa katalagsaon ining brown rice, nga sa pagkakaron mga dato lang ang makaabot. Ang atong mga mag-uuma, gipanday na alang aning aspetuha, nga sa umaabot nga katuigan, andam na kitang mahimong prodyuser sa humay alang sa local ug bisan sa gawas sa nasod. Mga dekalidad nga atong ikapasigarbo.