Naa pa diay ni karon, nga mga magtutudlo nga modagmal og mga tinun-an?
Kini may labot sa usa ka balita bahin sa usa ka maestra nga naglagot kuno sa iyang estudyante sa elementary nga samtang busy siya sa pagsuwat sa leksyon sa chalkboard nagkanta-kanta ang bata sa lingkoranan niini.
Unya sa kapungot sa maestra giduol ang estudyante ug way kukaluoy nga giparok ang agtang sa iyang bangko ug gilanot ang buhok.
Kining kinaiyaha, “noong alaw†pa kini sa panahon sa mga Katsila kansang hinayop nga kinaiya sa pagpanagmal sa mga kabus nga mga Filipino maoy nasinatian sa atong mga katiguwangan.
Sa tanang mga langyaw nga midominar sa Pilipinas, didto makatilaw ang mga Filipino og latigo nga gigamita’g ikog sa pagi, may gigaid sa punoan sa kahoy nga may bay sa hulmigas, may gilaplapan og lapa-lapa nga gipatunob sa asin.
Mao kini ang gipakitang kinaiya sa mga Katsila kuno kaniadto ngadto sa atong kabus nga mga ginikanan tungod kay natan-aw nila nga naabtan nila ang mga lumad nga mga Filipino nga kabus ug way grado.
Maoy hinungdan nga nag-rebelde sila si Dr. Jose Rizal, Andres Bonifacio ug uban pang mga bayani nga Filipino kinsa wa makaantos sa hilabihan ka hayop og kinaiya sa ubang mga Katsila.
Miabot ang panahon nga mga kaugalingon na natong mga magbabalaod ang miumol sa mga balaod sa atong nasud.
Dihang nahinumdoman nila ang kinaiya nga labaw pa sa hayop sa mga Katsila ug mga Hapon, nagmugna sila og balaod nga nagdili sa pagdagmal sa tawo, hayop ug kahoy.
Sa maong balaod nagtakda og bug-at nga silot batok sa mga tawong molapas sa maong balaod.
Busa kun silotanan ang tawong modagmal sa hayop ug kahoy, mas labaw’ng silotanan ang tawong modagmal sa iyang isigkatawo.
Nga gani bisan ang mga ginikanan nga mopasipala pagdagmal sa kaugalingon nilang anak pasilotan gani sa balaod daw unsa pa kaha ang usa ka laing tawo sama sa magtutudlo nga modagmal sa iyang tinun-an nga di niya baho og paryente. Busa kun adunay mga magtutudlo nga wa kahibawo niining balaora, basin misipyat ang taga Dep-Ed sa pagdawat kaniya.