Ang mga Pilipino mahilig kaayo sa gitawag ug sentimental value. Kini maoy usa sa mga hinungdan kun nganong adunay mga anak nga dili gusto nga ibaligya ang kabtangan nga ilang na-inherit gikan sa ilang mga ginikanan bisan kun sila nagkalisud na. Kini sab ang kasagaran nga hinungdan nganong ang ubang igsuon dili mosugot nga bahin-bahinon ang butang nga ilang nasunod sa ilang mga katiguwangan kay mas gusto nilang magpabilin kining tibuok o intact tungod sa gitawag og sentimental value isip handumanan sa ilang mga mahal sa kinabuhi. Apan kun ikaw usa sa mga co-owners o tag-iya sa usa ka butang o property, aduna ka bay katungod nga mo-demand sa pagkuha sa imong bahin o sa pagpa-subdivide niini? Kana nga pangutana ang atong tubagon karon.
* * *
Dear Atty. Divine,
Ang akong pangutana may kalabutan sa among properties nga nasunod gikan sa among mga ginikanan. Unom mi ka magsuon ug kami ang mga sumusunod sa yuta og apartment nga gibilin sa among mga ginikanan nga namatay lima ka tuig na ang nakalabay. Pagkakaron wa pa gyud namo mabalhin sa among tagsa-tagsa ka pangan ang maong property kay ang among usa ka igsuon dili mosugot nga among i-subdivide ang maong properties. Mayoriya sa akong mga igsuon mas gusto unta nga amo nang bahinon ang maong properties aron makahimo mi og mga improvements sa among bahin. Ang akong pangutana attorney, mamahimo ba diay nga mobabag ang akong igsuon sa among tinguha nga bahin-bahinon na ang kabtangan nga among na-inherit sa among mga ginikanan? Unsa may angayan namong buhaton? Hinaut nga imo kong matambagan ni akong problema. Salamat daan ug Happy New Year! — Julio
* * *
Dear Julio,
Sa pagkakaron nga wa pa hingpit nga mabahin-bahin ang inyong kabtangan, matawag mong unom ka magsuon nga mga co-owners sa yuta ug apartment nga inyong na-inherit. Sa ato pa, magbahin mo sa gastuhan alang sa maintenance sa maong property lakip na sa buhis ug magbahin sab mo sa mamahimong income niini. Apan kun gusto na ninyo karon nga bahinon na ang maong mga properties di makapugong niini ang ubang igsuon. Klaro kaayo kana sa Article 494 sa atong Civil Code nga nagkanayon: No co-owner shall be obliged to remain in the co-ownership. Each co-owner may demand at any time the partition of the thing owned in common, insofar as his share is concerned. Kun wa moy kasabutan nga pinirmahan ninyong tanan nga nagkanayong ipabilin ninyong tibuok o intact ang maong mga properties sud sa pipila ka tuig ug kun wa say prohibition sa partition kon pagdili sa pagbahin-bahin sa maong properties gikan sa inyong mga ginikanan mamahimo ninyo kining bahinon o ipa-subdivide. Kun magkauyon mong unom, ang maayo ninyong buhaton mao ang pag-execute og extra-judicial partition nga pinirmahan ninyong tanan alang sa pagbahin sa maong properties. Mas sayon kini alang kaninyo ug mas dali alang ninyo ang pag-transfer sa property ngadto sa inyong pangan apan kun di mo magkauyon, mamahimo mong modangop sa Korte alang sa judicial partition ug ang Korte na ang modesisyon sa partition sa inyong na-inherit nga kabtangan. Salamat ug Happy New Year! — Atty. Divine
Alang sa inyong pangutana, ipadala lang sa Legal Corner sa Banat News or email sa flores_divina@yahoo.com