CEBU, Philippines - Ang tawo gihatagan og talento ug katakos sa pipila ka aspeto sa kinabuhi. Kini nga mga talento kung higugmaon ug amomahon dali palambuon.
Kay ang paghigugma ug paghatag og dakong interes nga ugmaron ang talento maoy magdala sa tawo ngadto sa kalamposan ug katumanan sa iyang mga damgo ug tinguha sa kinabuhi.
Mao kini napamatud-an ni Master Benigno “Ekin” R. Caniga, Jr. kinsa maoy presidente ug chief executive officer sa Yaw-Yan ArDigma Martial Arts Federation, Inc.
Sukad pa sa iyang pagkabata, nakat-onan ni Ekin, kinsa 45-anyos karon, ang dakong gusto sa Yaw-Yan ug maoy nagtukmod kaniya pagkat-on sa maong matang sa contact sport nga lumad nga Filipinhon.
Ang Yaw-Yan o gikan sa “Sayaw ng Kamatayan” kon “Dance of Death” usa ka kickboxing nga gimugna sa Pilipinong si Grand Master Napoleon A. Fernandez niadtong tuig 1970.
Hilig sa martial arts
Sa edad pa lang nga 11-anyos, nagsugod na si Ekin sa pagbansay-bansay sa maong sport sa tinguha nga siya mamahimong takos ug kasaligan sa maong natad nga umaabot nga panahon.
“Gamay pa lang g’yud ko, mahilig nako magtan-aw-tan-aw og Martial Arts,” asoy pa ni Ekin atol sa eksklusibong pakighinabi kauban ang BANAT Tingusbawan. Niadtong higayona, adunay tawo nga midasig pag-ayo kaniya sa pagkat-on ug gani gipasulod siya sa usa ka tunghaan sa Yaw-Yan.
Gumikan sa di na kapugngan nga kagustohan sa Yaw-Yan, natunga na ang pagtagad ni Ekin sa pagtuon ug pagpadayon sa iyang “passion” sa maong sport.
Hinuon, matud niya dako kaayo suporta sa iyang ginakanan: “Ang maayo lang g’yud, supportive kaayo akong mga ginikanan before mao nang pasalamat pud ko.”
Ug dihang nakahuman na siya pagtungha sa high school, wa dayon siya makaeskuyla dayon sa kolehiyo gumikan kay buot una niyang ipadayon ang pagkat-on sa Yaw-Yan.
Apan, dihang nagkapamilya na siya, diha usab misantop sa iyang huna-huna sa kun unsa man g’yuy tumong o padulngan sa iyang kinabuhi.
Leksyon sa Japan
Tungod kay buot niyang mangita una og kwarta o panginabuhi aron pagsuporta sa iyang pamilya nakahukom si Ekin sa pag-adto sa laing nasud aron manarbaho isip factory worker.
Sa edad nga 25-anyos, milarga siya paingon sa Japan luyo sa kamingaw nga malayo sa iyang mga mahal sa kinabuhi.
Sa Japan, didto nahibaw-an ni Ekin kun unsa kamahinungdanon ang martial arts sa kinabuhi sa mga Hapones. Nasayran nga ang disiplina sa martial arts gigamit usab sa mga Hapones sa tanang matang sa ilang gimbuhaton, kini maoy rason kun nganong adunahan ug malampuson ang maong nasud sa natad sa negosyo.
Natandi niya ang dakong kalainan sa pagtagad sa mga Filipino sa martial arts kay kaniadto wa g’yud kaayo kini hatagi og pagtagad. “Mao nang nakaingon ko nga gusto nako mahitabo sa Cebu kaning naa sa Japan,” matud pa niya. “Very famous gud ni didto, limpiyo ug organized g’yud kaayo sila didto. Maong nakahatag ‘to siya og motivation nga ipadayon nako ang pagtudlo.”
Parehason sa Japan
Lima ka tuig siyang nipuyo didto sa Japan, igo-igo nga nakatigom g’yud siya og kwarta. Human sa lima ka tuig, nibalik si Ekin dinhi sa Pilipinas bawon ang dakong kadasig nga iyang palambuon ang martial arts ilabi na dinhi sa Sugbo.
Tungod kay duna naman siya’y natigom, nabalik usab ang iyang interes sa pagpadayon sa iyang pagtungha sa kolehiyo. Mikuha siya sa kursong Bachelor of Science in Criminology, tungod kay gipangandoy man niyang mamahimong polis.
Ug diha niya nabatyagan nga bisan sa kalisod sa iyang sitwasyon, kay samtang nagtinguha siyang makatukod og iyang kaugalingong Yaw-Yan martial arts school, ug kinahanglan pa usab niyang atimanon ang iyang pagtungha ug pag-atiman sa iyang pamilya, mahimo ra diay kay nakahuman gyud siya sa iyang kurso.
“Maayo na lang nga nakakita ko og pwesto dinhi sa Sanciangko kay kaila man pud nako ang caretaker dinhi kaniadto,” saysay pa ni Ekin.
Namalit siya og mga kahimanan gikan sa Thailand ginamit ang iyang natigom nga kwarta ug opisyal nga gibuksan ang Yaw-Yan ArDigma niadtong tuig 2002.
Taas nga pailob
Wala usab dayon kini mosikat tungod kay gamay pa kaayo ang naka-appreciate sa kaepektibo sa Yaw-Yan ug kun duna may nakaila niini, magpanghiwi ilang simod kay kuno “brutal” kini nga sport.
Apan wa kawad-i og paglaom ug pagsalig si Ekin nga moabot ra g’yud ang panahon nga ang katawhan makadawat sa reyalidad nga ang martial arts ilabi anaa kanunay sa kinabuhi sa tawo.
Atol sa pagsugod sa Yaw-Yan Ardigma, hinay-hinay usab nga nigamot ug nisikat ang kombate sa “octagon” nga nahimong opisyal nga arena sa Ultimate Fighting Championship (UFC) sa Amerika.
Di sama sa traditional martial arts nga konserbatibo sa ilang disiplina ug style, ang UFC mi-introduce sa terminolohiyang “mixed martial arts” (MMA) nga diin mag-abot ang nagkalain-laing estilo ug disiplina sa ‘octagon.’ Butang nga nakat-onan dayon sa katawhan nga “exciting” ug mas tinud-anay itandi sa naandang mga martial arts competitions o demonstrations diin ang Karateka makigsangka sa kaparehas niyang Karateka, judoka batok judoka, apan sa MMA, bisan boxer mahimong isangka sa kickboxer ug uban pa.
Dinhi sa Pilipinas, nagsugod na usab ug nailhan ang lokal nga bersyon niini nga mao ang Universal Reality Combat Championship nga gipasiugdahan usab sa laing Filipino martial artists ug Brazilian Jiu Jitsu practitioner nga si Alvin Aguilar. Sa URCC, dunay daghang martial arts disciplines nga nangapil ug wala magpauwahi niini ang Yaw-Yan gikan sa nagkadaiyang parte sa Pilipinas.
Impluwensya sa MMA
Wa magdugay tungod sa kasikat sa maong mga martial arts reality shows ug ang pagbalik sa hilig sa bag-ong henerasyon sa martial arts (salamat sa MMA) ang kaniadto all-standing fights nasagolan na og grappling, wrestling ug uban pa.
Mao kini nakapabuhi pagbalik sa industriya sa martial arts dinhi sa Sugbo nga mihimo usab og nagkalain-laing mga kompetisyon, ug usa sa mga nabantog nga promoter niini mao si Master Ekin.
Sumala pa ni Ekin nga ang negosyo sa pagbaton og martial arts school ikatandi ni Ekin sa “showbusiness” tungod kay napuno kini sa intriga ug pangdaot, apan wala siya magpadala niini nga mga pagsuway ug gipadayon niya ang iyang ‘passion.’
Kontribusyon sa Cebu
Tungod sa iyang kontribusyon sa martial arts, nibalik ra usab kining tanan ngadto kaniya pinaagi sa mga pasidungog sama sa pag-ila kaniya isip usa sa mga haligi sa pagpalig-on sa MMA dinhi sa Sugbo.
Matud ni Ekin nga maayo ug angay ikalipay ang mga pasidungog apan nasayod siya nga kinahanglang di kini makabuta kaniya. Matud niya kinahanglang magbilin ang usa ka tawo sa kung asa siya nagbarog ug magpabiling mapahiubsa-non. “Di man kinahanglan maghinambogero. Thankful lang pud ta sa mga blessings,” matud pa ni Ekin.
Dihang gipangutana unsay dakong mithi sa kalamposan sa iyang eskuylahan, nibutyag si Ekin nga mao ang “quality training” ngadto sa mga tinun-an.
Di maghinambogero
Matud niya: “Kung wa ka ana, useless gihapon. Unya hands-on pud g’yud ko sa pagtudlo. Di man mahimo nga ipiyal na lang nimo tanan sa imong trainers. Unom ra gud akong trainers. Malipay ‘sab ko kay kung ako motudlo malipay akong mga students.” “Ampo lang g’yud ni God. Di man gud imo ra ang success. Manawag man g’yud ‘ta niya. Naandan na gud na natong mga Kristiyano. Everytime nga naay event akong students o bisan unsa pa man mosangpit lang g’yud ko sa Ginoo,” hinapos nga pamahayag ni Ekin.