Balaang kasingkasing

Hulagway kuha ni Aldo N. A. Banaynal

Makapaikag ang hiyas nga gihuptan ni Dr. Dee San Tan-Magdadaro sa iyang paningkamot nga makaangkon og Doctorate degree sa natad sa Pilosopiya. Sa pangidaron nga 63, yano hapsay niyang napanalipdan ang iyang Dissertation ning bag-ohay lang. Gani, giila kini nga “labing maayo” sa tanan niyang kadungan. May kalambigitan kini sa “school plant management and administrative practices of the Cebu Sacred Heart College.”

Ang maong tulunghaan sa Lawaan, dakbayan sa Talisay iyang gidumala inabagan sa iyang kapikas sukad pa niadtong 1995, sa dihang nahiuli sila dinhi gikan sa Tanzania (Sidlakang Africa) diin nangalagad sila isip misyonaryo sulod sa unom ka tuig.

Si Dee San, nga taga isla sa Camotes, mihisgot nga taliwala sa mga pagsuway, wala gyod niya buhi-i ang iyang damgo nga madawat ang iyang doctorate degree labi na karon nga nagdumala siyag tulunghaan nga aduna nay sanga’g salingsing sa Camotes, Bulacan, Carcar City, ug sa Bohol puhon.

“The gift to endure is powered by my faith in the Sacred Heart of Jesus and that Marian devotion which was strengthened by a pilgrimage to key European places that figured well for Marian apparitions. Naayo ang akong colon cancer last 2005,” pamahayag ni Dee San.

Mao sab kunong tuiga nga ang iyang ikaduhang anak, nga lalaki, nga nagsagubang og mga komplikasyon gumikan sa pag-abuso og ginadiling drugas, mihangop sa katapusan sa rehabilitation program didto sa Bicutan.

 â€œMao to akong gi-consider nga most challenging stages in my life nga nabutang gyud sa dakong pagsuway ang akong pagka-inahan. I have to be stronger for my other three children and that I have to pray harder for my son in rehab,” pagdetalye pa niya.

Samtang sa pagpadagan niya sa Cebu Sacred Heart College (kanhi Sacred Heart School of Lawaan), nagkanayon siya nga mas lisod ug sungsongon ang mamahimong inahan og eskuylahan. “Sa una gud sa bag-o pa mi nagsugod, gamay pag schools dinhi, that’s why we got a good number of students, miabot gud dayon og 200 dihadiha.

Tan-aw sa among mga maestra nga dako na’g kita ang school mao ‘tong mihangyo sila’g umento. Wala man dayon namo mahatag kay bag-o pa man ming nagsugod adto. Kun sa bata pa ba, mao pay pagsugod og lakaw. Mao to nag-mass resignation ang pito namo ka teachers.”

Bisan man tuod og buot niyang ihatag ang gihangyo sa mga magtutudlo apan dili sab siya buot nga makumpromiso. “I’m the type of mother who manages a loan-less household,” pahimug-at niya. “Nagnegosyo man gud ko’g buy-and-sell, mao na nga sa negosyo kamao ra ko mo-rolling rolling sa kwarta. Nya since naa koy Bachelor’s and Master’s degrees in Business Administration na-edukar ko nga ang atong pag-improve sa atong facility anha lang mahitabo kun mosulod na ang kwarta. Improvements must be done as the money comes in. Dili ta anang utang or loan, kay unsaon man nato paglambo ana?”

Lagi kay namugos man ang mga maestra ug wa naman mobalik sa ilang tagsatagsa ka pwesto, mao tong gibuhian na lang sila sa magtiayon. “Pero naa man gyu’y loyal, mahibilin. Sensible enough nga dili mokuyog sa panon. So as a mother, ako pud siyang giatiman. Dili lang dihadiha nahatag ang iyang gipamarayeg, pero gihunahuna na na namo.”

Saysay sab niya nga nakompromiso diay hasta ang iyang pagtuo aron lang matibuok ang iyang pamilya. Usa ka mahinungdanon kaayo nga taras isip inahan. Deboto siya nga Katoliko, apan ang iyang kapikas nga si Dr. Aguido Magdadaro (batid sa Internal Medicine) miuban og laing relihiyosong pundok. Mao kadtoy naghatod kanila nga magmisyonaryo sa Africa.

“Pero sa akong kasingkasing, Katoliko gyud ko. Bisan moapil ko nila tungod og alang sa akong mga anak aron di sila maglibog, sige ko’g ampo nga unta padayon ang panalangin sa Sagrada Corazon diri namo. Mao to nga sa dihang nag-pilgrimage mi sa Europe, akong giprangkahan akong bana nga “misayaw ko sa iyang tugtog” sulod na sa hataas nga panahon tungod kay akong nakita nga mas importante nga mahiusa ang among pamilya. Lainan ko ba nga mabungkag mi tungod lang anang relihiyon.”

Sa dihang nakabatyag kuno si Dr. Guid (angga sa iyang kapikas) nga nahupay ang iyang gihambing balatian tungod sa pagkawala na’s daw bolang gibitay sa iyang pus-on nga dunay susama’g kuryente nga magdagandagan, mipabaha si Dr. Guid sa iyang mga luha, ug mipaambit dihadiha sa iyang katuyoan nga makagakos pagbalik sa gitalikdang pagtoo pinaagi sa pagpangalawat. Gisagda matud pa ni Dee San si Dr. Guid kay wala pay kumpisal, apan ang pari nilang kauban mipasabot nga si kinsa ba silang mobalibad.

Sa dihang nadawat ni Dee San ang pag-ila isip tinun-an nga dunay “Best in Dissertation,” iya na lang naamgohan ang kasibot nga unta makakat-on sab siya sa paghangop sa kabag-ohan sa kalibotan pinaagi sa teknolohiya. “Kaning akong mga anak ug among school computer specialist mao intawoy nag-prepare sa akong PowerPoint Presentation kay kani laging hinay na kaayo ko basta parte’g computers nay hisgutan. But I didn’t take that as a handicap ha! As always, nag-‘naning’ (naningkamot) lang gyud ko. As an educator and as a mother, my story would be the best example of what it’s like to pursue our dreams. Passion for excellence --- wala man nay edad nga giila.”  (BANAT NEWS)