Hubad sa ‘batobalani sa gugma’

CEBU, Philippines – Sa liboan ka mga deboto nga mosunod sa pagkaway-kaway sa kamot atol sa pagkanta sa Gozos sa Señor Santo Niño, hayan daghan usab ang wala kasabot apan nisunod lang sa gibuhat sa kadaghanan.

Base sa paghubad ni Dr. Angel Pesirla, author sa librong “Ang Linggwistika sa Sugbuanong Binisaya,” ang batobalani sa ininglis pa kay magnet.

Sa kinatibuk-an, ang pulong nga batobalani sa gugma kung ihubad sa inglis nagpasabot nga “magnet of love”.

Sa yanong pagsabot, isip mga Kristiyanos, ang gugma ni Sr.  Sto. Niño mabati sa tagsa-tagsa kanato.

“Iisa ang kamot ug ikaway-kaway kini agi og tahud sa Dios, pasalamat daan sa mga madawat unya nga mga grasya gikan Kaniya,” sigun ni Pesirla.

Matud pa ni Fr. Jonas Mejares nga makita sa “Batobalani sa Gugma” ang pagpangaliyupo sa usa ka deboto ngadto sa Balaan nga Bata. Sigun niya nga ang pagkanta sa mao nga awit samtang magkaway-kaway sa kamot para kang Santo Niño nagsugod niadtong 1987 human nahunahunaan sa Archdiocesan Synod of Cebu nga mas panindoton pa ang paghatag og pagdayeg ngadto sa Balaan nga Bata.

Apan matud ni Dr. Reynaldo Inocian, full-time professor sa Cebu Normal University, nga sa wala pa naabot ang mga Espanyol sa Sugbo, nagsimba ang mga tawo sa mga anito, nagwara-wara ug nagluhod sa mga bato.

Gitawag kini’ng paganistic worship kon paganism matud pa sa mga Katsila.

Apan alang sa mga lumad nga Sugbuanon dili kini paganism kun dili animism kon pagsimba sa kinaiyahan sama sa adlaw ug suba sa pagtuo nga ang sulog sa suba naghatag og kinabuhi ug grasya sa katawhan. Apan hugot ang pagtuo sa mga Katsila nga ang pagsimba sa kinaiyahan kay iya gihapon sa paganismo.

Gihulagway ni Inocian nga kun nabasa ang kasaysayan, gipangsunog sa mga Katsila ang mga tribu nga nagpakita’g buhat sa paganismo.

Apan wala gihapon nagmalampuson ang mga Katsila kay lisud wagtangon sa mga Sugbuanon ang pagsimba sa anito.

Imbis wagtangon ang naandan na nga paggunit og anito, gipulihan kini sa imahe ni Sr. Sto. Niño.

Ang diwa kay nagpabiling paganism apan ang anito gipulihan na lang og Sto. Niño aron sa hingpit nga paghangop sa Batang Hesus.

Apan matud ni Mejares nga ang Filipino philosopher nga si Leonardo Mercado nagkanayon nga ang pagsagol sa lumad nga relihiyon ug sa opisyal nga Kristiyanismo niresulta sa mga masaligon nga mga Pilipino nga Kristiyano sa pangalan apan natibo ang pagtuo ug ang practices.

Kung palawman ang pagsabot, ang kultura sa mga Pilipino dili sayon wagtangon bisan human naabot si Ferdinand Magellan sa Sugbu, ang mga binuhatan sa mga lumad magpadayon.

Kini ang rason ngano gyud nga sukad-sukad moisa   gyud sa mga kamot ngadto sa imahe sa Balaang Bata kay ang binuhatan sa paganismo dili mabiyaan ug nasunod na hangtud karon.

Samtang liboan ka deboto ni Sr. Sto. Niño ang naghugop kagahapon sa sayong kabuntagon sa Basilica Minore del Sto. Niño de Cebu subay sa kalihukan sa “Hubo.”

Ang Hubo mao ang tinuig ug tradisyonal nga paghukas sa inadornuhang kapa sa imahe nga alang sa kapistahan ug liguon kini, ilisan og ordinaryong sapot. Kadaghanan sa mga nanambong nagbitbit gyud sa ilang mga imahe sa Sr. Sto. Niño nga giwara-wara atol sa pag-awit sa Gozos.

Human sa Santos nga Misa daghan sa mga deboto ang nanguha og tubig nga maoy gihugasan sa imahe nga gituohan nilang makaayo sa mga balatian. – /GMR) (BANAT NEWS)