“Boy General”

1900—Karong adlawa nakalas ang labing batang nahimong heneral sa kasaysayan sa militar sa Pilipinas. Siya si Gregorio del Pilar. Si del Pilar namatay atol sa engkwentro sa iyang mga tropa kontra sa mas daghang pwersa sa mga Amerkano diha sa Battle of Pasong Tirad (Tirad Pass). Niadtong Nobiyembre 22, 1900 gimandoan ni Heneral Emilio Aguinaldo si del Pilar nga  atubangon ang mga Amerkano sa ilang pag-atras. Si del Pilar ug ang pwersa sa 33rd Infantry “Texan Regiment” Volunteers sa US Army ilawom ni Major Payton C. March nag-abot sa Tirad Pass. Apan gumikan sa usa ka Pilipinong espiya nga si Jose Galut naalirongan ang tropa ni del Pilar ug siya napusilan sa liog. Human siya mapatay gihuboan ug gipanamastamasan sa mga Amerkanong sundalo ang iyang patay’ng lawas ug gibiyaan. Pipila ka adlaw ang milabay naagian sa laing grupo sa mga sundalong Amerkano pinangulohan ni Lt. Dennis P. Quinlan ang Tirad Pass ug nailhan ang patay’ng lawas sa nabantog na kaayong si del Pilar nga gitawag nila og “Boy General” sa buhi pa kini. Gimando ni Quinlan ang pagpalubong niini subay sa military funeral sa Amerika ug gikulit sa lapida sa lubong ang mga pulong nga “An Officer and a Gentleman.” Niadtong 1930 giugkat ang lubong ug giila ang mga bukog ni del Pilar tungod sa bulawang ngipon ug braces niini  nga iyang gipataod sa Hongkong dihang nag-exile kini ug si Aguinaldo didto.